Κωστής Μπαστιάς: Τα Έτη 1901-1935 – Η 1η Εκδήλωση Τιμής

Κωστής Μπαστιάς (1901-1972):
Ο Συριανός θεατράνθρωπος – διανοούμενος της πολύπλευρης πανελλήνιας προσφοράς

1η ΕΚΔΗΛΩΣΗ: ΓΙΑ ΤΑ ΕΤΗ 1901-1935

Ο γεννηθείς στην Ερμούπολη Κωστής Μπαστιάς αποτελεί δικαίως, κατά τη γνώμη μου, την πιο σημαντική πνευματική προσωπικότητα της Σύρας, όχι μόνο για την πεντηκονταετία 1920-1970, αλλά για όλο τον 20ό αιώνα. Οι λόγοι είναι αναρίθμητοι. Εκδότης εφημερίδων και περιοδικών, δημοσιογράφος, βιβλιοκριτικός, δοκιμιογράφος, διηγηματογράφος, μυθιστοριογράφος και θεατρικός συγγραφέας, υπήρξε μάχιμος δημοτικιστής και πολυπράγμων άνθρωπος με μεγάλη αγάπη για το θέατρο. Ερασιτέχνης ηθοποιός, επαγγελματίας θεατρικός σκηνοθέτης, θιασάρχης και δάσκαλος δραματικών σχολών, διέθετε την ικανότητα να υλοποιεί τολμηρά, οραματικά σχέδια που φάνταζαν αδιανόητα για τους άλλους.

Τα «όπλα» του περιλάμβαναν την πειθώ, την επιμονή, την ευελιξία, την ανάλυση των συνθηκών, τη λογική επιχειρηματολογία, το χιούμορ και τη γοητευτική συμπεριφορά του. Ήταν ταυτόχρονα θεωρητικός και πραγματιστής, ένας πραγματικός «homo universalis» της Αναγέννησης. Όλα τα έργα του υπήρξαν πρωτόγνωρης πανελλαδικής επίδρασης, αφήνοντας ανεξίτηλο στίγμα στον πολιτισμό.

Ενδεικτικά, κατά τη θητεία του ως Διευθυντής Γραμμάτων και Τεχνών στο Υπουργείο Παιδείας και αργότερα ως Διευθυντής του Εθνικού Θεάτρου, πρωτοστάτησε σε θεσμικές πρωτοβουλίες. Ίδρυσε τη Λυρική Σκηνή, καθιέρωσε περιοδείες του «Άρματος Θέσπιδος», αναβίωσε παραστάσεις αρχαίου δράματος σε αρχαία θέατρα και εισήγαγε τα ετήσια κρατικά βραβεία λογοτεχνίας. Παράλληλα, εξασφάλισε κρατική στήριξη για υποδομές και καλλιτεχνικές ομάδες, ενώ ανέδειξε το Εθνικό Θέατρο ως ένα από τα κορυφαία ευρωπαϊκά, με θριαμβευτικές διεθνείς περιοδείες σε Αίγυπτο, Αγγλία και Γερμανία.

Ο Μπαστιάς συνεργάστηκε στενά με κορυφαίες προσωπικότητες γραμμάτων, τεχνών και πολιτικής. Με αυστηρότητα, αλλά και ζεστή, ισότιμη συμπεριφορά, αξιοποίησε συνεργάτες ανεξάρτητα από τις ιδεολογικές τους θέσεις. Ακόμα και σε δύσκολες εποχές, όπως η Κατοχή ή οι δικτατορίες, στάθηκε δίπλα σε καλλιτέχνες που χρειάζονταν βοήθεια.

Οραματιστής και διορατικός, χρησιμοποίησε τον πολιτισμό για να επηρεάσει την πολιτική. Ποτέ δεν υπέταξε τον πολιτισμό στην πολιτική, αλλά έβαλε την πολιτική στην υπηρεσία του πολιτισμού. Εξαιρετικά φιλειρηνικός και προοδευτικός, άλλαζε ιδεολογικές κατευθύνσεις όταν το έκρινε απαραίτητο για το καλό του τόπου.

Αξίζει να αναγνωρίσουμε το έργο του γιου του, Γιάννη Μπαστιά, που με τα επιστημονικά και αδέκαστα βιβλία του διέσωσε και ανέδειξε το έργο του πατέρα του, εμπλουτίζοντας τη γνώση μας για τη Σύρο, την Ελλάδα και τον κόσμο. Η Σύρος, πέρα από τις μέχρι τώρα ενέργειες, όπως η ονοματοδοσία δρόμου, η προτομή του στην Πλατεία Μιαούλη και το 3ήμερο αφιέρωμα το 1997, οφείλει να κάνει περισσότερα για να τιμήσει την παρακαταθήκη του.

Οι τρεις εκδηλώσεις μας για τον Κωστή Μπαστιά (η πρώτη στις 25.11.2024 και οι επόμενες στις αρχές του 2025) τιμούν αυτή τη μεγάλη προσωπικότητα. Η 1η εκδήλωση καλύπτει τα έτη 1901-1935, η 2η τα έτη 1935-1944, και η 3η τα έτη 1944-1972. Ο Ανδρέας Τζίνης, φιλόλογος, ιστορικός-αρχαιολόγος και σκηνοθέτης της Θεατρικής Ομάδας «Μπαστιάς», θα παρουσιάσει την πορεία του μέσα στο ευρύτερο ιστορικό, κοινωνικό και καλλιτεχνικό πλαίσιο, με παράλληλη ανάγνωση αποσπασμάτων από ηθοποιούς της Ομάδας.

Ευχαριστούμε θερμά το Δημοτικό Συμβούλιο Σύρου-Ερμούπολης, το προσωπικό της Δημοτικής Βιβλιοθήκης και όλους τους συνεργάτες και χορηγούς μας που στηρίζουν την προσπάθεια ανάδειξης της πολιτιστικής μας κληρονομιάς.

~ Για τη Θεατρική Ομάδα «Μπαστιάς» Σύρου, Ανδρέας Τζίνης