ΣΙΝΕΜΑ: Σκιές | Βιβλιοθήκη Πανεπιστημίου Αιγαίου

Στα πλαίσια του αφιερώματός μας στους Έλληνες σκηνοθέτες της διασποράς, αυτή την Τετάρτη 30 Νοεμβρίου 2016 θα προβάλλουμε την πρώτη ταινία του ελληνικής καταγωγής Αμερικανού σκηνοθέτη Τζον Κασσαβέτη, “Σκιές”.

Η πρώτη σκηνοθετική δουλειά του Cassavetes. Μια ταινία στον ρυθμό της τζαζ που διερευνά τις διαφυλετικές φιλίες και σχέσεις στη δεκαετία του 50 στην Νέα Υόρκη. Ο τίτλος μοιάζει να μιλά για τις ζωές των τριών Αφροαμερικάνων αδελφών στη Νέα Υόρκη του ’50, με τραγικότερη όλων την Λέλια, που έχει ανοιχτό χρώμα δέρματος και θέλει να περνιέται για λευκή.

Ηθοποιός, σκηνοθέτης, σεναριογράφος και παραγωγός ταινιών, ο ελληνικής καταγωγής Τζων Κασσαβέτης γεννήθηκε στη Νέα Υόρκη, το 1929. Παντρεμένος με τη ηθοποιό Gena Rowlands, απέκτησαν τρια παιδιά. Ο γιος του Nick είναι σκηνοθέτης. Σπούδασε υποκριτική στην Αμερικάνικη Ακαδημία Δραματικής Τέχνης. Πρωτοεμφανίστηκε ως ηθοποιός στο θέατρο το 1950 και την επόμενη χρονιά στον κινηματογράφο. Στο πλατύ κοινό έγινε δημοφιλής ερμηνεύοντας το ντετέκτιβ Τζόε Στάκατο σε τηλεοπτική σειρά.

Προτιμούσε πάντα να χρηματοδοτεί ο ίδιος τις ταινίες του, παρά να εμπιστευτεί το τελικό μοντάζ σε άλλο παραγωγό. «Οταν κάνεις σινεμά», έλεγε, «δεν πρέπει να φοβάσαι τίποτα και κανέναν». Ο Τζων Κασσαβέτης ήταν ένας ανεξάρτητος δημιουργός, εκτός των κυκλωμάτων του Χόλιγουντ, που αναδείχτηκε σε σημαντική μορφή του αμερικανικού πρωτοποριακού κινηματογράφου και υπήρξε εμψυχωτής του αισθητικού κινήματος που έγινε γνωστό ως «Σχολή της Νέας Υόρκης». Θα τον χαρακτηρίζαμε το Νέο Κύμα για την Αμερική, συγκρίνοντάς τον με τους συναδέλφους της Γαλλίας -πειραματισμός, χαμηλός προϋπολογισμός. Να προσθέσουμε, ότι στην αισθητική της κάμερας ο Κασσαβέτης μας έφερε τη λήψη με τη μηχανή στο χέρι. Πολύ μακρά πλάνα, υποκειμενικά, με την κάμερα ανά χείρας.

Η πρώτη ταινία που σκηνοθέτησε είναι η “Σκιές”, μια ταινία που ξεκίνησε εντελώς απροσδόκητα: Ενώ βρισκόταν σε μια ραδιοφωνική εκπομπή για την προώθηση της ταινίας του Μάρτιν Ριττ Edge of the City στην οποία έπαιζε, ισχυρίστηκε ότι ο ίδιος θα μπορούσε να σκηνοθετήσει πολύ καλύτερα και προκάλεσε τους ακροατές να του στείλουν ο καθένας ένα ή δύο δολάρια ώστε να χρηματοδοτήσουν το σχέδιο του: να φτιάξει μια ταινία για τον άνθρωπο. Η έκπληξη του ήταν τεράστια, όταν οι ακροατές ανταποκρίθηκαν στο κάλεσμά του και μέσα σε λίγες μέρες συγκεντρώθηκε το ποσό των 2.000 δολαρίων. Χωρίς καμιά εμπειρία, βρέθηκε πίσω από την κάμερα (16mm), για να γυρίσει μια ταινία με ερασιτέχνες ηθοποιούς και τεχνικούς. Η ταινία ολοκληρώθηκε μετά από τρία χρόνια, αλλά δεν μπορούσε να βρει διανομέα στην Αμερική. Η ταινία βραβεύτηκε από τους κριτικούς στο Φεστιβάλ της Βενετίας το 1960. Έτσι, μια Βρετανική εταιρία διανομής ανέλαβε την προβολή της ταινίας στην Αμερική. http://www.klg.gr/Cassavetes.htm

[…] Το καλλιτεχνικό σκηνοθετικό του στυλ φημίζεται για τον αυτοσχεδιασμό των ηθοποιών με τους οποίους συνεργάστηκε και για την ικανότητά του να αφηγείται ρεαλιστικές ιστορίες. Ο κινηματογράφος του Κασσαβέτη απασχόλησε μια σειρά ηθοποιών με τους οποίος διατηρούσε φιλικές σχέσεις για πολλά χρόνια όπως οι: Σέιμουρ Κασέλ, Μπεν Γκάζαρα και Πίτερ Φολκ, καθώς και συγγενικά του πρόσωπα όπως η σύζυγός του Τζίνα Ρόουλαντς (πρωταγωνίστρια των περισσότερών του ταινιών) με τη βοήθεια των οποίων περιέγραψε τις δυσκολίες στη ζωή των μεγαλουπόλεων και διηγήθηκε τις δυσκολίες στη ζωή των ζευγαριών. Πρώτη σκηνοθετική απόπειρα του σκηνοθέτη ήταν η ταινία Σκιές (Shadows, 1959). Πέρα από τις ανεξάρτητες παραγωγές ο Κασσαβέτης πρωταγωνίστησε σε μια σειρά αξιομνημόνευτων χολιγουντιανών παραγωγών όπως την ταινία του Μάρτιν Ριτ Έσπασα τα Δεσμά μου (Edge of the City, 1957), το πολεμικό δράμα του Ρόμπερτ Όλντριτς Και οι 12 Ήταν Καθάρματα (The Dirty Dozen, 1967) και το θρίλερ του Ρόμαν Πολάνσκι Το Μωρό της Ρόζμαρι (Rosemary’s Baby, 1968). Από τις ταινίες εκείνες αποκόμισε τα χρήματα για να κάνει την παραγωγή των δικών του ταινιών. Ο σκηνοθέτης ήταν παντρεμένος με την ηθοποιό Τζίνα Ρόουλαντς με την οποία απέκτησε τρία παιδιά. Απεβίωσε το 1989 λόγω επιπλοκών κίρρωσης ήπατος. [Πηγή]