ΣΙΝΕΜΑ: Προβολές βιβλιοθήκης Πανεπιστημίου Αιγαίου

[…] Η ψυχανάλυση και η απάτη είναι οι δύο βασικοί θεματικοί άξονες που διατρέχουν το φιλμ, σκηνοθετικό ντεμπούτο του σημαντικού θεατρικού συγγραφέα Ντέιβιντ Μάμετ. Η άποψη του για την πρώτη είναι διττή. Από τη μία τονίζει το περιορισμένο θεραπευτικό βεληνεκές της (υπάρχουν προβλήματα είτε οικονομικής, είτε υπαρξιακής φύσεως που αδυνατεί να λύσει), από την άλλη αποδέχεται την βασική της θέση για την ύπαρξη του υποσυνειδήτου, των ασυνείδητων μηχανισμών που κινούν τις πράξεις μας, τις γλωσσικές παραδρομές (σαρδάμ), κ.ο.κ.(η ηρωίδα του είναι μία ψυχαναγκαστική προσωπικότητα).

Όσο για την απάτη εκεί δεν φαίνεται να έχει κανέναν ενδοιασμό. Γι’ αυτόν όλα είναι μία απάτη. Οι απατεώνες της λέσχης ισχυρίζονται ότι δεν κάνουν παρά μπίζνες (αμερικάνικο έθιμο λένε ειρωνικά). Ο κόσμος των επιχειρήσεων δεν διαφέρει από αυτούς. Και εκεί, η εξαπάτηση του άλλου είναι το επιδιωκόμενο, με στόχο το κέρδος. Η ψυχανάλυση (επιστήμη) εξαπατά όταν δεν αναγνωρίζει τα όριά της και συμπεριφέρεται λες και έχει ανακαλύψει την απόλυτη γνώση.

[…] Ο Μάμετ αναγνωρίζει σοφά το μέγεθος του ψέματος και της απάτης στα οποία είμαστε παγιδευμένοι και προτείνει την συνειδητή αποδοχή της ατελής μας φύσης, την αποδοχή της ελλιπούς κατανόησής μας και την συγχώρεση του εαυτού μας για όλες του αυτές τις αδυναμίες.

Στήνει για αυτό ένα φιλμικό οικοδόμημα, που παρά την ψυχρότητα που αναδύει, μας κερδίζει με την σκηνοθετική του λιτότητα και ακρίβεια, την αφηγηματική του οικονομία, τον πλούτο τον ιδεών που πυροδοτεί, την σωστή ατμόσφαιρα και χώρους, την παιχνιδιάρικη διάθεσή του (θυμίζει το “Κεντρί”), μα πιο πολύ για την απόλαυση που προκαλεί ο τρόπος που μεταχειρίζεται τις αφηγηματικές τεχνικές, για να μας εξαπατήσει και αυτός.

Μετά από χρόνια δουλειά στη Γερμανία, ένας άντρας επιστρέφει στο χωριό του, Τυμφαία της Ηπείρου: μια χούφτα πέτρινα σπίτια σε μια έρημη, τραχιά και αποδεκατισμένη περιοχή από τα τόσα χρόνια μετανάστευσης, όπου μετράνε τις μέρες τους οι λιγοστοί εναπομείναντες κάτοικοι – γέροι, γυναίκες και μικρά παιδιά. Κανένας δεν τον περιμένει, ενώ η κόρη του, στο κατώφλι του σπιτιού, δεν τον αναγνωρίζει. Λίγες μέρες αργότερα, η σύζυγος , με τη βοήθεια του εραστή της, τον σκοτώνει και τον θάβει στον κήπο, φυτεύοντας κρεμμυδάκια πάνω στον τάφο του. Καίει τα ρούχα και τα λιγοστά υπάρχοντά του, και διαδίδει στο χωριό ότι ο άντρας της ξαναέφυγε για τη Γερμανία. Για να κάνει ακόμα πιο πιστευτή την αναχώρησή του και για να δημιουργήσει ένα άλλοθι, φεύγει με τον εραστή της για τα Γιάννενα. Στο ξενοδοχείο δίνουν το όνομα του συζύγου και μιας άλλης γυναίκας. Στο χωριό όμως η ξαφνική αναχώρηση του μετανάστη δημιουργεί υποψίες και γρήγορα θα φθάσει η αστυνομία. Αυτός είναι ο πυρήνας του θέματος που θα αναπτυχθεί μέσα από διαφορετικές έρευνες: τη γραφειοκρατική (της ανάκρισης) που αναζητά έναν ένοχο για να κλείσει την υπόθεση, κι εκείνην μιας ομάδας δημοσιογράφων, η οποία, καταγράφοντας τις μαρτυρίες των κατοίκων, αναδεικνύει το κοινωνιολογικό πλαίσιο που υπέλθαψε αυτή την ιστορία. Το χρονικό του φόνου ολοκληρώνεται με τη σύλληψη της γυναίκας, αλλά η δραματική κοινωνική πραγματικότητα του χωριού παραμένει ανοιχτή πληγή. Η ταινία τελειώνει με την επανάληψη της σκηνής του φόνου. Η αμετάβλητη πραγματικότητα πάνω στην οποία ωρίμασε ο φόνος, παραμένει εκεί.