«Σε μια εποχή κατά την οποία η ελεύθερη πρόσβαση στην πληροφόρηση αποτελεί θεμελιώδες δημοκρατικό δικαίωμα, τα Κρατικά Αρχεία δεν μπορούν να φυλάσσουν απλώς έγγραφα…»
Η Παγκόσμια Ημέρα Αρχείων εορτάζεται κάθε χρόνο στις 9 Ιουνίου, ημερομηνία η οποία συμπίπτει με την ίδρυση του Διεθνούς Συμβουλίου Αρχείων το 1948. Η καθιέρωσή της από το έτος 2007 οφείλεται στη θετική ανταπόκριση των Ηνωμένων Εθνών σε σχετικό αίτημα του Διεθνούς Συμβουλίου Αρχείων.
Στόχος του εορτασμού της Παγκόσμιας Ημέρας Αρχείων είναι:
α. Η ευαισθητοποίηση του κοινού (φορέων και ιδιωτών) για τη σημασία των αρχείων,
β. Η προβολή των μοναδικών και σπάνιων τεκμηρίων που διατηρούνται και φυλάσσονται από τους αρχειακούς φορείς,
γ. Η βελτίωση της εικόνας των αρχείων και η ενίσχυση της προβολής τους σε παγκόσμιο επίπεδο.
Η σημαντικότητα του ρόλου των αρχείων με τη χρηστική, την αποδεικτική και την ιστορική τους σημασία κρίνεται όλο και περισσότερο αναγκαία στο σύγχρονο κόσμο.
Η Ίδρυση των Γενικών Αρχείων του Κράτους
Όπως αναφέρεται στη Βικιπαίδεια:
Κατά τη διάρκεια της Επανάστασης του 1821 οι επαναστατημένοι Έλληνες προσπάθησαν να συγκροτήσουν μια “Κεντρική Διοίκηση” για να διαχειρίζεται τη νομοθετική, δικαστική και εκτελεστική εξουσία, καθώς η τουρκική διοίκηση είχε καταλυθεί και απομακρυνθεί από τις ελληνοκρατούμενες περιοχές. Ιδρύθηκαν έτσι τα “Μινιστέρια” (πρόδρομοι των σημερινών υπουργείων), που αργότερα μετονομάσθηκαν σε Γραμματείες. Το 1829 δημιουργείται η ειδική υπηρεσία συγκέντρωσης των τεκμηρίων που δημιουργούσαν οι Γραμματείες. Η υπηρεσία αυτή ονομάστηκε “Αρχειοφυλακείον της Επικρατείας”. Η υπηρεσία αυτή διαλύθηκε το 1833 και κάθε Γραμματεία πήρε πίσω τα τεκμήρια που είχε εναποθέσει σε αυτήν. Κάθε Γραμματεία τηρεί δικό της αρχείο μέχρι το 1836. Το έτος αυτό το Ελεγκτικό Συνέδριο οργανώνει το δικό του αρχείο και οι Γραμματείες εναποθέτουν εκεί τα αρχεία τους.
Το 1846 η Ελληνική Βουλή αποφασίζει να συγκεντρώσει σε ειδικό χώρο και να ταξινομήσει τα αρχεία των Εθνοσυνελεύσεων, ενώ το 1855 εκδίδει τα “Αρχεία της Ελληνικής Παλιγγενεσίας”. Οργανωμένη υπηρεσία αποκλειστικά υπεύθυνη με τη συγκέντρωση, διαφύλαξη, ταξινόμηση και έκδοση των αρχείων εξακολουθεί να μην υφίσταται μέχρι το 1914. Το έτος αυτό η Κυβέρνηση Ελευθερίου Βενιζέλου ψηφίζει στη Βουλή το Νόμο 380, με τον οποίο ιδρύεται “Υπηρεσία των Αρχείων του Κράτους”. Βασικοί υποκινητές του Νόμου ήταν ο Γιάννης Βλαχογιάννης, σημαντικός ιστορικός της εποχής και ο καθηγητής του Πανεπιστημίου Σπυρίδων Λάμπρος. Ο Βλαχογιάννης δώρισε στη νεοσύστατη υπηρεσία την πολύτιμη προσωπική του συλλογή τεκμηρίων και ανέλαβε πρώτος διευθυντής της. Έφορος της υπηρεσίας ορίστηκε τότε ο Νικόλαος Πολίτης. Το Υπουργείο Εσωτερικών, αποθέτοντας τα δικά του αρχεία στην υπηρεσία απέθεσε και τα αντίστοιχα αρχεία των “Αρχειοφυλακείων” που υπήρχαν ανά ένα σε κάθε νησί των Επτανήσων, αλλά και των αρχειοφυλακείων Σάμου και Κρήτης.
Η υπηρεσία αναδιοργανώνεται με το Ν.2027/1939 και λειτουργεί έτσι μέχρι το 1991. Η υπηρεσία δεν διέθετε ακόμη δικό της κτήριο και αναγκαζόταν να μισθώνει κτήρια και αποθήκες για να στεγάσει το προσωπικό και το υλικό της. Το 1991 ψηφίζεται ο Ν. 1946 καταργώντας τον 2027, ως “Νόμος αριθ. 1946: Γενικά Αρχεία του Κράτους (Γ.Α.Κ.) και άλλες διατάξεις”. Στο Νόμο αυτό περιλαμβάνεται και ο εξής ορισμός του αρχείου:
Αρχείο, κατά την έννοια του νόμου αυτού, είναι το σύνολο των μαρτυριών και των εγγράφων, αδιακρίτως χρονολογίας, σχήματος και ύλης, που σχετίζονται με τη δραστηριότητα του Κράτους, δημόσιων ή ιδιωτικών οργανισμών ή νομικών ή φυσικών προσώπων ή ομάδων φυσικών προσώπων
Ο ίδιος νόμος απαγορεύει την εξαγωγή από τη χώρα αρχείων που έχουν χαρακτηριστεί ως “εθνικής σημασίας”. Οργανώνει την υπηρεσία σε τμήματα και δημιουργεί παραρτήματά της στις έδρες όλων των Νομών που ως τότε δεν υπήρχαν. Η υπηρεσία λειτουργεί έκτοτε με βάση αυτό το νόμο, ενώ ο Ν 2846 του 2000 καταργεί την ως τότε αυτοτελή υπηρεσία “Αρχείο Πρωθυπουργού, Υπουργών και Γενικής Γραμματείας της Κυβέρνησης” και την υπαγάγει στην Κεντρική Υπηρεσία των ΓΑΚ.
Τα ΓΑΚ- Αρχεία Ν. Κυκλάδων
Τα Γενικά Αρχεία του Κράτους είναι ο εθνικός μας αρχειακός φορέας, ο οποίος υπάγεται στο Υπουργείο Παιδείας και είναι οργανωμένος σε δίκτυο που αποτελείται από την Κεντρική Υπηρεσία στο Ψυχικό και 64 περιφερειακές υπηρεσίες σε όλη την Ελλάδα.
Τα Αρχεία Νομού Κυκλάδων είναι περιφερειακή υπηρεσία των Γενικών Αρχείων του Κράτους. Βασικός σκοπός των Γ.Α.Κ.-Αρχείων Νομού Κυκλάδων είναι η εποπτεία, διάσωση, συγκέντρωση, ταξινόμηση και ευρετηρίαση του αρχειακού υλικού του Νομού Κυκλάδων -πλην της Νάξου, όπου υπάρχει Μόνιμο Τοπικό Ιστορικό Αρχείο- καθώς και η διάθεση και η με ποικίλους τρόπους αξιοποίησή του.
Σύμφωνα με το Ν.1946/91 είναι η αρμόδια υπηρεσία στο νομό για τη διάσωση, παραλαβή, ταξινόμηση, αρχειοθέτηση του αρχειακού υλικού που ανήκει είτε σε ΝΠΔΔ, είτε σε ιδιώτες. Το αρχειακό υλικό στις υπηρεσίες το εντοπίζουμε από ερωτηματολόγια που τους στέλνουμε, από αυτοψία στους χώρους φύλαξης, από πρακτικά εκκαθάρισης που υποχρεώνονται να κάνουν και μας τα κοινοποιούν ή μετά από πρόσκληση του αρμοδίου υπαλλήλου. Τα ιδιωτικά αρχεία κάποιοι τα δωρίζουν εν ζωή, ή οι απόγονοί τους τα φέρνουν σε μας, ή κάποιοι φίλοι των αρχείων τα εντοπίζουν και μας πληροφορούν σχετικά. Κάποιες φορές τα σώζουν από τα σκουπίδια, στην κυριολεξία, και τα μεταφέρουν στην υπηρεσία.
Τα Αρχεία Νομού Κυκλάδων στεγάζονται από το 1990 σε κτήριο, που παραχωρήθηκε από το Δήμο Ερμούπολης, στην Πλατεία Μιαούλη. Τα γραφεία των Αρχείων είναι ανοικτά για το κοινό από Δευτέρα έως Παρασκευή από 8.30 -14.30.
Ακολουθεί το σχετικό φυλλάδιο:
Η ψηφιακή πολιτιστική συλλογή των Γενικών Αρχείων του Κράτους
Οι αρχειακές συλλογές που φυλάσσονται στην κρατική αρχειακή υπηρεσία αποτελούν αναπόσπαστο τμήμα της πολιτιστικής μας κληρονομιάς. Σ’ αυτές αποτυπώνεται ο τρόπος με τον οποίο χειρίζονται, κράτος και πολίτες, όλα τα μικρά και μεγάλα ζητήματα της ζωής τους. Ο πλούτος των πληροφοριών που περιέχουν είναι εντυπωσιακός και ανεξάντλητος για κάθε πτυχή της κοινωνικής, πολιτικής, οικονομικής, επιστημονικής, πολιτιστικής και οποιασδήποτε άλλης δραστηριότητας του έθνους.
Το δυναμικό σύστημα διαχείρισης αρχειακών δεδομένων @ρχειομνήμων σας δίνει τη δυνατότητα να περιηγηθείτε στις αρχειακές συλλογές των Γενικών Αρχείων του Κράτους, να αναζητήσετε τεκμήρια με βάση την αρχειακή περιγραφή τους και να δείτε στην οθόνη σας τα ψηφιακά τους αντίγραφα, που ζωντανεύουν τα ίχνη του παρελθόντος.
Η άμεση προβολή των τεκμηρίων που έχουν ψηφιοποιηθεί, συμπληρώνεται με τη δυνατότητα περιήγησης στο αρχειακό υλικό που φυλάσσεται σε όλες τις κρατικές αρχειακές υπηρεσίες, που τροφοδοτείται με κάθε νέα συλλογή, η οποία ταξινομείται
και ψηφιοποιείται.
Επτά εκατομμύρια σελίδες στη διάθεσή σας!
Καλωσορίσατε στο http://arxeiomnimon.gak.gr/index.html
