#Anna Lisa Boni, Γενικός Γραμματέας του δικτύου EUROCITIES
#Philippe Kern, Διευθύνων Σύμβουλος KEA European Affairs
Ο πολιτισμός είναι παντού. Φτάνει πολύ πέρα από τα μουσεία, τους τόπους πολιτιστικής κληρονομιάς ή τα παραδοσιακά πολιτιστικά ιδρύματα, διεισδύοντας στην καθημερινότητά μας. Μπορεί να βρεθεί σε τεχνολογικούς κόμβους, σε συγκροτήματα πολυμέσων που τροφοδοτούν την καινοτομία, στους τοίχους των πόλεων με τη μορφή γκράφιτι και τοιχογραφίες ή σε τοπικά κοινοτικά κέντρα και φεστιβάλ δρόμων που προκαλούν κοινωνικές αλληλεπιδράσεις. Χρησιμεύει στη δημιουργία μιας αισθητικής, μιας ατμόσφαιρας, και τελικά της ελκυστικότητας των τόπων.
Ενώ η ανάλυση του παγκόσμιου μετασχηματισμού έχει αρχίσει να τονίζει την πολιτιστική διάσταση, υπάρχει μια υπεροχή ενός συγκεκριμένου τύπου μελέτης. Η βιβλιογραφία επικεντρώνεται μάλλον στην τεχνολογία (ψηφιακά δίκτυα, τεχνητή νοημοσύνη, γενετική χειραγώγηση, π.χ. το Διαδίκτυο των πραγμάτων), την αλλαγή του κλίματος, την αύξηση του πληθυσμού ή την οικονομική βιωσιμότητα. Αυτό δείχνει μια τάση να αποδίδει την ιστορική εξέλιξη κυρίως στους οικονομικούς, τεχνολογικούς, επιχειρηματικούς και δημογραφικούς παράγοντες, σαν οι ιδέες, οι δημιουργίες, οι θεσμοί και ο πολιτισμός να παίζουν λίγο ρόλο σε μείζονες παγκόσμιες αλλαγές.
Πολύ συχνά, ο πολιτισμός και οι εκπρόσωποί του (καλλιτέχνες, δημιουργικοί επαγγελματίες, πολιτιστικοί φορείς) δεν λαμβάνονται υπόψη στο πλαίσιο της οικονομικής και κοινωνικής ανάπτυξης. Αυτό δεν είναι νέο, αλλά μάλλον αινιγματικό, λαμβάνοντας υπόψη τον σημαντικό ρόλο του πολιτισμού και των πολιτιστικών φορέων στη διαμόρφωση του σημερινού και του αύριο κόσμου.
Η έλλειψη συνειδητοποίησης της μετασχηματιστικής δύναμης του πολιτισμού και της ικανότητάς του να αντιμετωπίζει οικονομικά, κοινωνικά ή διπλωματικά ζητήματα μπορεί να οφείλεται σε διάφορους παράγοντες:
- Οι πολιτιστικές διοικήσεις δεν έχουν ακόμη εξοπλιστεί ή δεν έχουν την εντολή να διαχειρίζονται τις πολιτιστικές πολιτικές με πιο ολιστικό τρόπο .
- η λέξη «πολιτισμός» μπορεί να φέρει το στίγμα ότι είναι αναποτελεσματικό, περιθωριακό, δευτερογενές ή ασήμαντο.
- Η έννοια της καινοτομίας έχει καταληφθεί από τις βιομηχανίες τεχνολογίας και από την ισχυρή άσκηση πίεσης σε βάρος της δημιουργίας με την πιο παραδοσιακή έννοια, στην οποία στην πραγματικότητα στηρίζεται η καινοτομία.
- Οι ενδιαφερόμενοι πολιτιστικοί φορείς πρέπει να αναβαθμίσουν τις δεξιότητες άσκησης πίεσης και να αποκτήσουν αυτοπεποίθηση και πεποίθηση.
Από όλους τους δημόσιους φορείς, οι πόλεις περισσότερο συνειδητοποιούν τη σημασία της διαχείρισης των τοπικών πολιτιστικών πόρων για να παραμείνουν σχετικές και ελκυστικές.
Ο πολιτισμός ενσωματώνεται όλο και περισσότερο σε διάφορους τομείς πολιτικής όπως η καινοτομία, η οικονομική ανάπτυξη, η κοινωνική συνοχή, ο πολεοδομικός σχεδιασμός καθώς και οι στρατηγικές εξωτερικών σχέσεων των πόλεων. Το έργο «Πολιτισμός για τις πόλεις και τις περιφέρειες» [1] , στο οποίο συναντήθηκαν οι συγγραφείς, προσπάθησε να ξεπεράσει συγκεκριμένες τοπικές προκλήσεις μέσω στοχοθετημένων επισκέψεων μεταξύ των πόλεων για ανταλλαγή γνώσεων και ενθάρρυνση αυτής της ένταξης του πολιτισμού.
Οι πολιτιστικές επενδύσεις και οι άνθρωποι του πολιτισμού επηρεάζουν την ελκυστικότητα των πόλεων, το πνεύμα και το ηθικό των ανθρώπων και αποτελούν το επίκεντρο των πολιτιστικών πολιτικών. Τέτοιες πρωτοβουλίες συχνά δοκιμάζονται από αναπτυξιακούς ή οικονομικούς φορείς στο πλαίσιο προγραμμάτων καινοτομίας, συχνά στον κοινωνικό τομέα ή στο πλαίσιο της αστικής ανάπλασης. Αποτελούν επίσης το αποτέλεσμα ατομικών ή συλλογικών πρωτοβουλιών που προκύπτουν από συνεργατικά οικοσυστήματα, τα οποία συχνά επιτυγχάνονται με τη δημιουργία επαφών σε επίπεδο πόλης, μεταξύ επιχειρήσεων, πολιτιστικών οργανισμών ή πανεπιστημίων. Μπορεί επίσης να είναι το άμεσο αποτέλεσμα της δημόσιας υποστήριξης για τις τέχνες ή λόγω της συγκέντρωσης ενεργών δημιουργικών προσωπικοτήτων και επιχειρηματιών σε μια πόλη ή περιοχή μιας πόλης.
Ως αποτέλεσμα, οι πόλεις προκαλούν μια επανάσταση πολιτιστικής πολιτικής. Η τάση αυτή οφείλεται στην αυξημένη απόδειξη των επιπτώσεων των πολιτιστικών επενδύσεων στην αστική αναγέννηση. Οι νέες πολιτικές στον πολιτιστικό τομέα αποσκοπούν στην ενίσχυση ή την προαγωγή της τοπικής ανάπτυξης και επικεντρώνονται στα εξής:
- την ανάπτυξη μακροπρόθεσμων πολιτιστικών οραμάτων και προγραμματισμού σε τοπικό επίπεδο
- καταλαμβάνουν πρώην βιομηχανικούς χώρους με νέες οικονομικές ή κοινωνικές δραστηριότητες
- αξιοποιώντας κτίρια πολιτιστικής κληρονομιάς που είναι δύσκολο και δαπανηρό να διατηρηθούν
- προσελκύοντας δημιουργικά ταλέντα και καλλιτέχνες και μεγιστοποιώντας τις δυνατότητες των τοπικών τεχνών διαθέτοντας χώρους εργασίας με χαμηλότερο κόστος.
- η αλλαγή των αντιλήψεων των πολιτών για έναν αστικό χώρο μέσω καλλιτεχνικών παρεμβάσεων για την ενθάρρυνση της ιδιοκτησίας, της υπερηφάνειας των πολιτών και της αστικής ανάπλασης
- δημιουργώντας διασκέδαση και ψυχαγωγία (ευημερία και κοινωνική συνοχή) μέσω φεστιβάλ και πολιτιστικών εκδηλώσεων
- στήριξη της πολιτιστικής και δημιουργικής επιχειρηματικότητας (εκκολαπτήρια, εργαστήρια διαβίωσης, δημιουργικοί κόμβοι, χώροι δημιουργών) για τη στήριξη των θέσεων εργασίας
- την προσέλκυση τουριστών ή διεθνών επενδυτών (πολιτιστικές εκδηλώσεις και μια ελκυστική σουίτα πολιτιστικής υποδομής και φήμη ως πόλη / περιοχή προορισμού)
- αντιμετώπιση των κοινωνικών προβλημάτων (καλλιτεχνική παρέμβαση με έμφαση στην απόλαυση, διακοινοτικό και διαγενεακό διάλογο και ανάπτυξη / κατάρτιση δεξιοτήτων για την πρόληψη του κοινωνικού αποκλεισμού, της απομόνωσης και της περιθωριοποίησης)
- βοηθώντας την πόλη να διεθνοποιηθεί.
Πολλές πόλεις συμβάλλουν στην επιτυχή ενσωμάτωση του πολιτισμού σε διάφορους τομείς πολιτικής με στόχο την προώθηση:
- συνδέσμων μεταξύ της καινοτομίας και της πολιτιστικής πολιτικής καλλιτεχνών και δημιουργών για την ενθάρρυνση της καινοτομίας σε ολόκληρη την πόλη και ενθάρρυνση της σύνδεσης των ψηφιακών και τεχνολογικών κόμβων με τους πολιτιστικούς και δημιουργικούς κόμβους
- η αξιοποίηση της κληρονομιάς και της μνήμης για την οικοδόμηση της αυτογνωσίας, της αυτοπεποίθησης και της κοινωνικής συνοχής – αυτό θα οικοδομήσει ισχυρές κοινωνικές αξίες και θα βοηθήσει στην καταπολέμηση της ξενοφοβίας, του ρατσισμού, του αντισημιτισμού, των διακρίσεων λόγω φύλου και του ακραίου εθνικισμού.
- την ενδυνάμωση των ανθρώπων μέσω της εκπαίδευσης καλλιτεχνών και σχεδιασμού, των ζωντανών εργαστηρίων και των μεθοδολογιών συν-δημιουργίας
- δημιουργία δυνατοτήτων για την επίτευξη ποιοτικής τοπικής πολιτιστικής έκφρασης, ανάπτυξης του κοινού και συμμετοχής
- ο διαπολιτισμικός διάλογος και οι θετικές και προορατικές προσεγγίσεις για τη διαχείριση της πολιτιστικής ολοκλήρωσης,
- καταπολέμηση της κοινωνικής ανισότητας σε αστικά και αγροτικά περιβάλλοντα, με την τόνωση της πολιτιστικής επιχειρηματικότητας και την καλύτερη διαχείριση των τοπικών πολιτιστικών πόρων για τη μεγιστοποίηση της συμμετοχής και της συμμετοχής των πολιτών.
Ένα νέο αστικό κίνημα δρομολογείται – οδηγώντας σε κοινωνικό μετασχηματισμό
Σήμερα, ο πολιτισμός (κυρίως μέσω των μέσων μαζικής ενημέρωσης και των κοινωνικών μέσων) είναι καθοριστικός για την οργάνωση των κοινοτήτων που απαρτίζουν τις κοινωνίες. Καλλιτέχνες, δημιουργικές επιχειρήσεις, σχεδιαστές, αρχιτέκτονες, τεχνολόγοι, ψηφιακοί λάτρεις της ζωής, πολιτιστικοί ακτιβιστές, προγραμματιστές παιχνιδιών, αρχαιολόγοι και κοινό, αναμιγνύονται σε εργασιακούς χώρους, εργοστάσια εργαστηρίου, εργαστήρια διαβίωσης, χώρους δημιουργών, δημιουργικούς κόμβους και εκκολαπτήρια. Μαζί, επινοούν μια νέα κοινωνία συνεργασιών και επιχειρήσεων.
Η διεθνής κοινότητα πολιτιστικών εργαζομένων είναι κοσμοπολίτικη με μια παγκόσμια νοοτροπία. Ανησυχούν για θέματα όπως ο εθνικισμός, η ξενοφοβία, η προστασία του περιβάλλοντος και η κλιματική αλλαγή. Ωστόσο, αυτή η ευαισθησία δεν εμποδίζει την υπερηφάνεια των πολιτιστικών τους ριζών και την επιθυμία να μοιραστούν τις ιστορίες τους. Οι περιφερειακοί πολιτισμοί (Βαυαρία, Καταλονία, Κορσική, Φλάνδρα, Σκωτία) ενισχύουν την έκφραση της ευρωπαϊκής ποικιλομορφίας και προάγουν τη δημοκρατική συμμετοχή.
Παράλληλα, η κατανάλωση του πολιτισμού αλλάζει και επικεντρώνεται περισσότερο στις κοινές δραστηριότητες. Εκδηλώσεις και φεστιβάλ που βασίζονται στη μουσική, την τέχνη του δρόμου, το θέατρο, την ταινία, την ομιλούμενη λέξη ή το φαγητό δημιουργούν ευκαιρίες για τους ανθρώπους να συναντηθούν. Η πολιτιστική κατανάλωση αποτελεί δικαιολογία για να γιορτάσουμε μαζί. Αυτή η κουλτούρα αφορά την δημιουργία φίλων και τη δημιουργία περισσότερων ευκαιριών για κοινή χρήση. Πρόκειται για τη συμπαραγωγή μεταξύ των συνομηλίκων και για ανεπίσημες πρωτοβουλίες ή πρωτοβουλίες που βασίζονται σε έργα, οι οποίες πραγματοποιούνται συχνά από ανεξάρτητους ελεύθερους επαγγελματίες που εργάζονται εκτός εταιρικών συνόρων, αλλά οι οποίοι συγχρόνως συνδέονται κατά κάποιο τρόπο με τέτοια περιβάλλοντα.
Αυτή η τάση, αυτός ο νέος τρόπος εργασίας, ευνοεί τη συνεργασία σε αντίθεση με τον ανταγωνισμό, την εδραίωση αλληλεγγύης και εταιρικών σχέσεων και τις νέες μορφές επιχειρηματικότητας που καθοδηγούνται από κοινωνικούς και όχι οικονομικούς στόχους. Προσφέρει ένα όραμα για την κοινωνία και τη δομή της, στην οποία το εθνικό κράτος θα είναι μια μονάδα ολοκλήρωσης μεταξύ άλλων, αλλά σε ποιες πόλεις θα συνυπάρχουν. Ένα κοινωνικό όραμα που θα είναι μετα-καπιταλιστικό, οδηγείται από τη γνώση και προβλέπει ότι οι πολιτιστικοί φορείς διαδραματίζουν βασικό ρόλο στην ανάπτυξη μιας νέας κοινωνικής ιδεολογίας βασισμένης στη δημιουργικότητα και την καινοτομία. Αυτή η κοινωνία μπορεί να χωριστεί από νέα σύνολα αξιών – μία που προωθείται από τους τεχνολόγους και επιστήμονες και μία από τους πολιτιστικούς εργάτες. Τα δημιουργικά πάρκα ή οι κόμβοι καινοτομίας συγκεντρώνουν συχνά δεξιότητες για να δημιουργήσουν καινοτομία και δημιουργικότητα σε ένα διεπιστημονικό πνεύμα.
Η Anna Lisa Boni είναι γενική γραμματέας της EUROCITIES από τον Ιούνιο του 2014. Πριν από την είσοδό της στην EUROCITIES, ήταν διευθυντής του Γραφείου των Βρυξελλών της Γαλλικής περιοχής Provence-Alpes-Cote d’Azur. Το EUROCITIES είναι το δίκτυο των μεγάλων ευρωπαϊκών πόλεων. Συγκεντρώνει τις τοπικές κυβερνήσεις πάνω από 140 από τις μεγαλύτερες πόλεις της Ευρώπης και περισσότερες από 40 πόλεις-εταίρους, μεταξύ των οποίων κυριαρχούν 130 εκατομμύρια πολίτες σε 39 χώρες.
[1] Πολιτισμός για τις πόλεις και τις περιφέρειες. (2015) Η κληρονομιά του πολιτισμού για τις πόλεις και τις περιφέρειες. www.cultureforcitiesandregions.eu (Πρόσβαση στις 21 Νοεμβρίου 2017).
Αυτό το τριετές πρόγραμμα, με επικεφαλής το EUROCITIES σε συνεργασία με την KEA, κατάρτισε έναν κατάλογο 70 μελετών περίπτωσης , διοργάνωσε 15 θεματικές επισκέψεις μελέτης και παρείχε εξειδικευμένη καθοδήγηση σε 10 πόλεις / περιφέρειες. Χρηματοδοτούμενο από το πρόγραμμα της δημιουργικής Ευρώπης, στόχευε στην εκτίμηση των υφιστάμενων πρακτικών σε όλη την Ευρώπη για την ανταλλαγή και προώθηση της μεταφοράς γνώσεων, την καλύτερη κατανόηση των επιτυχημένων περιπτώσεων πολιτιστικών επενδύσεων και την εξέταση των λεπτομερειών σχεδιασμού και υλοποίησης πολιτικών.
Πηγή: citybranding.gr
Αρχική Πηγή: Eurocities.eu
