Ο ηλεκτρικός σταθμός Ερμούπολης Σύρου (1900)

Ο ηλεκτρικός σταθμός στην Ερμούπολη της Σύρου (βλ. εικ.191), κατασκευασμένος από την Αγγλική Εταιρεία Thomson – Houston το 1900,⁶⁶⁶ δεν διέφερε τυπολογικά από τους υπόλοιπους σταθμούς της ίδιας χρονολογικής περιόδου που υπήρχαν στον ελλαδικό χώρο. Ο λιθόκτιστος αυτός σταθμός, με το επιμελημένο ισόδομο σύστημα τοιχοποιίας, ορθογωνικής κάτοψης και διαστάσεων 34,5m x 16,50m χωριζόταν σε τρία μέρη για να καλύψει τις λειτουργικές ανάγκες του: α) το μηχανοστάσιο, όπου αρχικά υπήρχαν τρεις ατμοηλεκτρικές ομάδες⁶⁶⁷ (δύο ατμομηχανές Compound Eshey– Wyss 110 ίππων, με τις αντίστοιχες δυναμομηχανές 320 αμπέρ, και μια ατμομηχανή Compound Eshey – Wyss 185 ίππων, με δυναμομηχανή 520 αμπέρ) β) το λεβητοστάσιο, όπου υπήρχαν δύο ατμολέβητες σωληνωτοί Babcock Wilcox Ldt, (6 x 8 σωλήνες έκαστος, μήκους 4890mm και ένας ατμολέβητας επίσης σωληνωτός, Babcock Wilcox Ldt⁶⁶⁸ (7 x 9 σωλήνες, μήκους 5490mm), καθώς και αποθήκη γαιάνθρακα και γ) έναν ενιαίο χώρο, όπου υπήρχαν το κτίριο γραφείου και οι αποθήκες, καθώς και το ψυγείο για την ψύξη των μηχανών, στο οποίο γινόταν χρήση θαλασσινού νερού.⁶⁶⁹ Το λιθόκτιστο κτίριο της ηλεκτρικής εταιρείας στεγαζόταν με τετράριχτη ξύλινη κεραμοσκεπή στέγη, διαθέτοντας όλα τα χαρακτηριστικά των νεοκλασικών κτιρίων, όπως συνέβαινε άλλωστε και όλα τα εργοστάσια της περιοχής της Ερμούπολης.

Το 1918, η εταιρεία μεταβιβάστηκε στον Νικ. Αντ. Βαλμά, ο οποίος αργότερα προέβη σε προσθήκες, τόσο στις μηχανολογικές όσο και στις κτιριακές εγκαταστάσεις. Συνολικά ο σταθμός διέθετε πέντε μονάδες⁶⁷⁰ παραγωγής κατά την εξαγορά από την ΔΕΗ, αφού προστέθηκαν δύο πετρελαιομηχανές Diesel 180HP και 90ΗΡ αντίστοιχα. Ο Βαλμάς ίδρυσε και παγοποιείο απέναντι από την ηλεκτρική εταιρεία, το οποίο λειτούργησε από το 1928.⁶⁷¹ Το ηλεκτρικό εργοστάσιο κάλυπτε τις ανάγκες ιδιωτικού και δημοτικού φωτισμού, καθώς και βιομηχανικής κίνησης, στην περιοχή της Ερμούπολης και των περιχώρων, οι δε μετρητές καταναλώσεως ρεύματος ανέρχονταν στους 1.600.

Το κτίριο που στέγαζε την ηλεκτρική εταιρεία στην Ερμούπολη της Σύρου⁶⁷² αποτελούσε ακόμα ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα σχεδιασμού βιομηχανικού κτιρίου. Αν και τυπολογικά είχε ομοιότητες με τα υπόλοιπα εργοστάσια των ηλεκτρικών εταιρειών της ίδιας χρονικής περιόδου, μορφολογικά παρουσίαζε ιδιαιτερότητες που σχετίζονταν με την αρχιτεκτονική αντιμετώπιση εν γένει των βιομηχανικών κτιρίων στο νησί. Σε κάποιες περιπτώσεις η βιομηχανική αρχιτεκτονική της Ερμούπολης ήταν ιδιαίτερα εντυπωσιακή, με αρκετά κτίρια να μοιάζουν περισσότερο με Palazzo (βλ. σχ.50) παρά με εργοστάσια.⁶⁷³ Το ισόγειο κτίσμα της ηλεκτρικής εταιρείας, με την ορθογωνική κάτοψη και το επιμελημένο, ισόδομο σύστημα τοιχοποιίας, χτίστηκε για να στεγάσει τις μηχανές για την παραγωγή ηλεκτρικού ρεύματος. Η κύρια όψη του πλαισιωνόταν στα άκρα της από παραστάδες με μαρμάρινα κλασικά επίκρανα, ανάμεσα από τις οποίες ανοίγονταν τοξωτές πόρτες κατά μήκος του ισογείου. Μαρμάρινοι θολίτες πλαισίωναν τους ημικυκλικούς φεγγίτες, που κλείνονταν με περίτεχνες προστατευτικές σιδεριές. Επιστύλιο και γείσο επέστεφαν το ισόγειο αυτό τμήμα του κτιρίου, που ήταν προφανώς έτοιμο για να δεχτεί την κεραμοσκεπή.

Παραπομπές:

⁶⁶⁶ Χ.Αγριαντώνη, Α. Φενερλή, Ερμούπολη- Σύρος, Ιστορικό οδοιπορικό, ΔΕΑΕ, εκδόσεις Ολκός, Σύρος 2000, σελ. 51.
⁶⁶⁷ Αναλυτικός πίνακας υφιστάμενων εγκαταστάσεων, Ιστορικό Αρχείο ΕΤΕ, Σειρά ΧΧΧΙV,
Βιομηχανική Πίστη, Φάκελος: Ηλεκτρική Εταιρεία Σύρου, Ν.Α. Βαλμάς και Υιός ΟΕ.
⁶⁶⁸ Ibid, Αναλυτικός πίνακας υφισταμένων εγκαταστάσεων.
⁶⁶⁹ Ibid, Αναλυτικός πίνακας υφισταμένων εγκαταστάσεων.
⁶⁷⁰ Δ.Σαμίου, op. cit., σελ. 157.
⁶⁷¹ Χ.Αγριαντώνη κ.ά., op. cit., σελ. 51.
⁶⁷² Ι.Κατσιγιάννη, Α. Κονδύλη- Λάγαρη, Βιομηχανικά κτίρια στην Ερμούπολη, Πολιτιστικό Ίδρυμα
ΕΤΒΑ, σελ. 83.
⁶⁷³ Για παράδειγμα, αναφέρεται το τριώροφο κτίριο στην οδό Φολεγάνδρου. (Ιbid, σελ. 26)