Η Μυστική Σύρος – Μέρος Γ’

ΣΠΗΛΙΕΣ ΚΑΙ ΠΑΡΑΞΕΝΑ ΝΕΡΑ

Ένα μοναδικό (τουλάχιστον στην Ελλάδα) γεωλογικό φαινόμενο συμβαίνει στη Σύρο. Λόγω του ότι το νησί στερείται φυσικών παροχών νερού, οι ντόπιοι καταφεύγουν στις γεωτρήσεις για να εξασφαλίσουν τις απαραίτητες ποσότητες νερού. Ενώ, όμως, στην υπόλοιπη Ελλάδα οι γεωτρήσεις για ανεύρεση νερού δε φτάνουν σε βάθος μεγαλύτερο από αυτό της στάθμης της θάλασσας, στη Σύρο οι γεωτρήσεις ξεπερνούν τα 300 μέτρα βάθος, κάτω από την επιφάνεια της θάλασσας.

Από αναλύσεις που έγιναν στο νερό της πηγής Σύριγγα πιστοποιήθηκε όπ αυτό περιέχει στη σύστασή του στοιχεία από φυλλώματα πλάτανου. Όμως στη Σύρο δεν υπάρχουν πουθενά πλατάνια!

Στην τοποθεσία Βαρβαρούσα, μέσα στη θάλασσα και σε μικρή απόσταση από την παραλία, αναβλύζουν σε μεγάλη ποσότητα θερμά νερά, τα οποία είναι αστείρευτα. Δεν έχει εξηγηθεί για ποιο λόγο αναβλύζει τόσο ζεστό και πόσιμο νερό μέσα από τη θάλασ­σα, παρόλο που το γεγονός είναι γνωστότατο. Το Μάρτιο και τον Απρίλιο, τα νερά αυτά ξεπηδούν μέχρι και πενήντα πόντους πάνω από την επιφάνεια της θάλασσας!

Στην Αμπέλα, στα νότια της Σύρου, βρίσκεται η σπηλιά του Ρόζου. Η σπηλιά αυτή εί­ναι η μεγαλύτερη του νησιού. Αν και το στόμιο της είναι μικρό και κάθετο πάνω στη γη – μοιάζει με στόμιο πηγαδιού-, το εσωτερικό της είναι τεράστιο, με δαιδαλώδεις διαδρόμους. Η σπηλιά του Ρόζου δεν έχει ερευνηθεί ποτέ εξονυχιστικά, λόγω δυσκολιών. Ωστόσο, υπάρχουν υπόνοιες ότι κάποιο από τα λαγούμια της οδηγεί στη θάλασσα, εκατοντάδες μέτρα μακριά. Από το εσωτερικό της αναβλύζει ζεστός αέρας, που προκαλεί δυσκολίες στην αναπνοή των επίδοξων εξερευνητών. Μάλιστα σε πρόσφατη απόπειρα εξερεύνησής της, βρέθηκαν ανθρώπινα κόκαλα σε κάποια από τις στοές της. Ακούγο­νται πολλές ιστορίες για τη σπηλιά του Ρόζου. Οι περισσότερες από αυτές μιλούν για το στοιχειό που παραφυλάει στα έγκατα της γης. Πάντως το σπήλαιο είναι τεράστιο, με αχανείς κλειστοφοβικούς διαδρόμους και, σύμφωνα με τη γνώμη του ιστορικού και μελετητή Τιμολέοντα Αμπελά, «θα μπορούσε σε ώρα ανάγκης να στεγάσει ολόκληρο τον πληθυσμό του νησιού των βυζαντινών χρόνων».

Η σπηλιά της Χαρίκλειας βρίσκεται σε ένα ρέμα κοντά στην εκκλησία του Αγίου Δημητρίου, στα ανατολικά παράλια της Σύρου. Η είσοδος και οι στοές της χρησίμευσαν ως ορυχείο σμυρίδας, μετά από κατάλληλες μετατροπές. Ο θρύλος μιλά για ένα τερά­στιο σύστημα υπόγειων στοών, μη εξερευνήσιμο σήμερα, αφού σε απόσταση δέκα μέ­τρων από την είσοδο η οροφή έχει καταρρεύσει, κλείνοντας την πρόσβαση. Η σπηλιά χρωστάει το όνομά της στη Χαρίκλεια, που κατέφυγε στις στοές της κατατρεγμένη από την κλειστή κοινωνία του νησιού, για να γεννήσει το νόθο παιδί της. Τελικά, η κοπέλα βρήκε τραγικό θάνατο στα έγκατα της γης και το κλάμα του μωρού της στοιχειώνει α­κόμη τα υπόγεια λαγούμια.

Η Νεραϊδοσπηλιά βρίσκεται στην πλαγιά του βουνού Γερούσι, στην περιοχή Άδιατα. Από εκεί έβγαιναν οι νεράιδες τις νύχτες, για να στήσουν τους μαγικούς χορούς τους.

Τα αρχαία ορυχεία της Αμπέλας, με τις κλειστοφοβικές τους στοές, είναι μια πρό­κληση για τον εξερευνητή, αν και η πρόσβαση στις στοές τους γίνεται σχεδόν αδύνατη μετά τα πρώτα μέτρα. Κι αυτό γιατί οι διακλαδώσεις στενεύουν και η ατμόσφαιρα γίνε­ται αποπνικτική, λόγω της έλλειψης οξυγόνου.

Οι δυο σπηλιές του Φερεκύδη, η μια στις πλαγιές του Αμιγδαλού στην Απάνω Μεριά και η άλλη στην Αληθινή, είναι πολύ μακρές και δεν παρουσιάζουν ενδιαφέρον για την έρευνά μας. Σε υπόγεια προέκταση της σπηλιάς της Αληθινής, που σήμερα είναι κλειστή, υπάρχουν ενδείξεις ότι βρίσκεται θαμμένο το πρώτο ηλιακό ρολόι που κατασκευάστηκε (στον Ελλαδικό, τουλάχιστον, χώρο) γνωστό με το όνομα Σκιάθηρον ή Ηλιοτρόπιο.

ΥΠΟΓΕΙΕΣ ΣΤΟΕΣ – Η ΚΟΥΦΙΑ ΓΗ…

Αφθονούν οι φήμες για τεράστιες, λαβυρινθώδεις στοές που διασχίζουν ολόκληρη την Ερμούπολη, δημιουργώντας ένα ιδιόμορφο σύστημα ανεξερεύνητων διαδρόμων. Σύμφωνα με αυτές το έδαφος ολόκληρης της κεντρικής πλατείας του νησιού είναι κούφιο κάτω από τις μαρμάρινες πλάκες, εξυπηρετώντας ένα ευρύτερο σύστημα υπόγειων διαδρόμων που συνδέουν όλα τα δημόσια νεοκλασικά κτίρια με πολλά από τα παλιά αρχοντικά. Μια από ης προσβάσεις σε αυτές τις στοές πρέπει να βρίσκεται στα υπόγεια του δημαρχείου της Ερμούπολης.

Αποτελεί πάντως γεγονός ότι ευρύτατο σύστημα στοών βρίσκεται κάτω από τα θεμέ­λια της ορθόδοξης εκκλησίας της Κοίμησης της Θεοτόκου, όπου φιλοξενείται ομώνυ­μη φημισμένη εικόνα του Δομίνικου Θεοτοκόπουλου. Ο ναός αυτός, ο πρώτος ορθό­δοξος ναός του νησιού, είναι χτισμένος πάνω από ναό της Φράτριας Αθηνάς. Από την ύπαρξη του αρχαίου ναού κάτω από το χριστιανικό σώζονται γραπτές μαρτυρίες μέχρι το 1843.

Η ονομασία Κοίμησις της Θεοτόκου είναι για τους μυημένους συνθηματική της φράσης «Σφραγίσαμε την Πύλη». Από την Πυθαγόρεια Αριθμοσοφία μπορούν να προκύψουν πολλά και ενδιαφέροντα συμπεράσματα. Έτσι, ο λεξάριθμος της φράσης ΣΦΡΑΓΙΣΑΜΕ ΠΥΛΗ είναι 1578, όσο δηλαδή και της φράσης ΕΙΝΑΙ ΚΟΙΜΗΣΙΣ ΘΕΟΤΟΚΟΥ. Επίσης ο ίδιος λεξάριθμος που αντιστοιχεί στη φράση ΣΦΡΑΓΙΣΑΜΕ ΠΥΛΗ (1578) είναι ίσως με τις φράσεις ΣΦΡΑΓΙΣΜΑ Η ΠΑΡΘΕΝΟΣ και ΤΟΠΟΣ ΜΥΗΣΙΣ… Για όποιον ενδιαφέρεται για περισσότερα στοιχεία, προσθέτουμε ότι αν λεξάριθμος της φράσης ΣΦΡΑΓΙΣΑΜΕ ΠΥΛΗ (1578) θεωρηθεί σα μήκος ευθύγραμμου τμήματος (ΑΒ) και διαιρεθεί σε χρυσή τομή, (τον κατ’ εξοχήν αρμονικό τρόπο διαίρεσης) προκύπτουν δυο τμήματα: τα ΑΓ και ΓΒ. Το τμήμα ΑΓ έχει μήκος 975, όσο ο λεξάριθμος της λέξης ΔΡΑΚΩΝ, ενώ το τμήμα ΒΓ έχει μήκος 603, όσο δηλαδή ο λεξάριθμος της φράσης ΕΙΝΑΙ ΘΕΙΟΝ ΣΗΜΕΙΟΝ…

Έχοντας υπόψη τα παραπάνω, ας αναφερθούμε και σε μια ιδιομορφία που παρουσιάστηκε κατά την αποπεράτωση του ναού της Κοίμησης της Θεοτόκου στη Σύρο. Η εκκλησία εγκαινιάστηκε το 1850. Έξι μόλις χρόνια αργότερα, το 1856, το Ιερό της μεταφέρθηκε κατά 3,40 μέτρα. Η μεταφορά αυτή δεν έγινε για θέμα προσανατολισμού (ως γνωστόν, όλα τα Ιερά των ορθόδοξων εκκλησιών είναι στραμμένα στην Ανατολή), αφού πραγματοποιήθηκε πάνω στον ίδιο νοητό άξονα. Τι να ήταν άραγε αυτό που έ­πεισε κάποιους να μετακινήσουν το Ιερό νεόκτιστου ναού κατά 3,40 μέτρα, μεταφέ­ροντας σε διαφορετικό σημείο και την Αγία Τράπεζα; Ποιο σκοπό να εξυπηρετούσαν οι μεταλλικές πεντάλφες (σύμβολα δύναμης) που κοσμούσαν τα παράθυρα του ναού μέχρι την δεκαετία του 1980; Και τι να υπάρχει μέσα στις υπόγειες στοές κάτω από την εκκλησία;

ΘΡΥΛΟΙ ΚΑΙ ΠΑΡΑΔΟΣΕΙΣ

Δυο είναι τα διασημότερα στοιχειά στη Σύρο, αμφότερα γένους θηλυκού. Το πρώτο εί­ναι το στοιχειό της σπηλιάς της Χαρίκλειας. Ο θρύλος λέει ότι η Χαρίκλεια ήταν μια ανύπαντρη μητέρα που κατέφυγε στη σπηλιά μαζί με το νεογέννητο νόθο κοριτσάκι της, για να γλιτώσει από την κατακραυγή της κλειστής νησιωτικής κοινωνίας. Η Χαρίκλεια πέθανε και το μωρό της έμεινε αβοήθητο, στοιχειώνοντας με το κλάμα του τις υπόγει­ες στοές.

Το δεύτερο κατοικεί στο «κοκκινόσπιτο», ένα σπίτι κοντά στο χωριό Πισκοπειό. Μέσα στα δωμάτιά του διαδραματίστηκε η εξής τρομερή ιστορία: Μια Γαλλίδα, πα­ντρεμένη με ένα Συριανό ναυτικό, μη μπορώντας ν’ αντέξει τη μοναξιά της, βρήκε παρηγοριά στην αγκαλιά του κουνιάδου της. Κατά τη διάρκεια μιας νυχτερινής περίπτυξης του παράνομου ζευγαριού, το μωρό της Γαλλίδας πέθανε αβοήθητο. Η γυ­ναίκα τρελάθηκε και πέθανε από θλίψη, στοιχειώνοντας με τη φασματική παρουσία της το σπίτι, που από τότε παραμένει έρημο. Η ιστορία του κοκκινόσπιτου είναι πα­σίγνωστη στη Σύρο κι από αυτήν εμπνεύστηκε ο Καραγάτσης το μυθιστόρημά του «Η μεγάλη χίμαιρα».

Τη Νεραϊδοσπηλιά, στις πλαγιές του Γερουσιού κοντά στα Άδιατα, θέλει η παράδοση σα το σημείο από το οποίο έβγαιναν οι νεράιδες για να στήσουν τους μαγευτικούς τους χορούς κάτω από το φως του φεγγαριού…

Ο θρύλος επίσης μιλά για το Σπαθί του Βασιλόπουλου που βρίσκεται θαμμένο σε κάποιο βουνό της Απάνω Μεριάς, όπως και για τη Χρυσή Γουρούνα με τα Γουρουνάκια, που περιπλανιέται τις νύχτες στα έρημα βουνά της ίδιας περιοχής και ξεκουράζεται τις μέρες μέσα σε σπηλιές και υπόγεια λαγούμια.

Αναφέρεται και στους Αράπηδες που εμφανίζονταν από το πουθενά, έκλεβαν τα παιδιά των Συριανών κι εξαφανίζονταν μυστηριωδώς όπως είχαν εμφανιστεί, όπως και στα πέταλα από τις οπλές του αλόγου του Aï-Γιώργη, που αντηχούσαν μέχρι πριν λίγα χρό­νια στα σκαλάκια των σοκακιών της Άνω Σύρου, όταν «ο Άγιος έβγαινε τις νύχτες για να εποπτεύσει την ενορία του».

Μερικοί γέροντες μιλούν ακόμη για το Βραχνά, έναν ιδιόμορφο δαίμονα που τις νύχτες κάθονταν στο στήθος των κοιμισμένων, δυσκολεύοντας την αναπνοή τους και ένα άλλο φτερωτό δαίμονα που έβγαινε από το πανάρχαιο πηγάδι του Ελληνικού.

ΜΥΘΙΚΟΙ ΔΡΑΚΟΙ ΚΑΙ Η ΠΑΝΑΓΙΑ ΠΟΥ ΑΚΟΥΕΙ ΤΟ ΜΟΥΓΚΡΗΤΟ ΤΟΥΣ

Στην αριστερή άκρη της παραλίας του Γαλησσά, βρίσκεται ένας μικρός λόφος στην κορυφή του οποίου δεσπόζει το μικρό καθολικό εκκλησάκι της Αγίας Πακού. Οι γέροντες λένε πως σε αυτή την περιοχή ακούγονταν ένας παράξενος ρόγχος που έρχονταν από το πουθενά. Ακόμη και σήμερα, αν είσαι τόσο τυχερός, ώστε να βρεθείς σ’ αυτό το ση­μείο κάποια στιγμή που θα επικρατεί απόλυτη ησυχία, ίσως να καταφέρεις να αφου­γκραστείς αυτόν το ρόγχο…

Η λογικότερη εξήγηση θα ήταν να υποθέσουμε πως αυτός ο περίεργος θόρυβος πρ­έρχεται από τον αέρα ή τη θάλασσα, κατά την είσοδο τους σε κάποια επίγεια ή υποθαλάσσια σπηλιά. Όμως, σπηλιές δεν υπάρχουν στην αριστερή πλευρά του Γαλησσά, σε αντίθεση με τη δεξιά στην οποία αφθονούν. Παρά την αδυναμία να εξηγηθεί απλά, αυτός ο περίεργος ρόγχος επιμένει να ακούγεται…

Ερευνώντας τους μύθους και τις παραδόσεις του νησιού, μπορούμε να εντοπίσουμε στην περιοχή του Γαλησσά τους μόνους θρύλους που αφορούν δράκους. Μια μαρτυρία για την ύπαρξη τέτοιων θρύλων σώζεται από το Νικόλαο Πολίτη. Σύμφωνα με την περιγραφή του, ένας τρομερός δράκος που κατασπάραζε ανθρώπους ζούσε στο Γαλησσά, στην θέση Δρακόλακκος, στην περιοχή Καταφιά. Όλα τα τοπωνύμια που αναφέρει ο Πο­λίτης είναι υπαρκτά, εκτός από το Δρακόλακκος, που – κατά τη γνώμη μου – έχει με­τονομαστεί σε Λάκκοι.

Ένας δεύτερος θρύλος, που σώζεται από το Γ. Πρίντεζη, αφηγείται τα γεγονότα που οδήγησαν στο χτίσιμο της εκκλησίας του Αγίου Στέφανου, που βρίσκεται σε μικρή απόσταση από την Αγία Πακού: Κάποιος ψαράς που ψάρευε με τη βάρκα του στα νερά κοντά στο σπήλαιο που σήμερα φιλοξενεί το εκκλησάκι του Αγίου Στέφανου, αντιλήφθηκε κάτι πελώριο να σαλεύει κάτω από την επιφάνια της θάλασσας. Ήταν ένα θα­λάσσιο τέρας… Ο ψαράς τρομαγμένος έταξε στον Άγιο που έφερε το όνομα του, πως, αν γλίτωνε από το θαλάσσιο τέρας, θα έχτιζε προς τιμήν του μια εκκλησία στην περιο­χή. Έτσι κι έγινε…

Μαρτυρίες για παρόμοια θέματα έχουμε κι από τον Ιταλό Χριστόφορο Μπουντελμόντι, ο οποίος επισκέφτηκε την Ελλάδα και τη Σύρο το 1420. Εκτός από την κατασκευή χάρτη του νησιού που φυλάσσεται στη Γεννάδιο Βιβλιοθήκη, άφησε κι έναν τόμο με τα ταξιδιωτικά απομνημονεύματά του. Μέσα στις σελίδες αυτού του βιβλίου μπορούμε να βρούμε μια παράξενη αναφορά στη Σύρο: Στις ακροθαλασσιές ζουν ακάθαρτα πνεύματα που ουρλιάζουν και βγάζουν τρομαχτικές φωνές, όταν μες στη νύχτα αντικρίσουν καράβι να πλησιάζει. Είναι τόσο τρανταχτές οι φωνές, που αισθάνεσαι το έδαφος να κουνιέται κάτω από τα πόδια σου…

Αν αναζητήσουμε δράκους σήμερα στη Σύρο, μάλλον… θα απογοητευτούμε. Ωστόσο, μπορούμε πάντα να ερευνούμε τι μπορεί να κρύβεται πίσω από αυτούς τους θρύλους.

Κοιτάζοντας το χάρτη της Σύρου, γρήγορα διαπιστώνουμε ότι γύρω από τον κόλπο του Γαλησσά υπάρχει συσσώρευση «άγριων τοπωνυμίων», ίσως των «χειρότερων» που συναντάμε σε ολόκληρο το νησί… Ξεκινώντας από τη Σκοτεινή, οι ορμίσκοι και τα μικρά ακρωτήρια ακολουθούν με τη σειρά την εξής ονοματολογία: Σκοτεινή – Εφτανώματου – Αγριόσμερνα – Αναπλιώτη – Φυσάρα – Κακιά Σπηλιά – Αμάχη – Γούρνα – Κατακέφαλος – Κρέμασμα – Σπιούνας – Ξερολάγκονο – Σπηλιά – Κουτσαίς – Αγία Πακού…

Επικεντρώνοντας την προσοχή μας στο εκκλησάκι της Αγίας Πακού (που οι ντόπιοι το λένε Αγία Μπακού), θα προσπαθήσουμε να ανακαλύψουμε από που πήρε το όνομά του. Μερικοί πιστεύουν πως η Αγία Πακού προέρχεται από το Παναγίας Επηκόου, αφού ο μικρός ναός είναι χτισμένος πάνω σε περιοχή όπου υπήρχε πρωτοκυκλαδικός οικι­σμός. Επομένως, το όνομα οφείλεται στο ότι η χριστιανική θρησκεία έχει εποικήσει πά­νω στα ερείπια της αρχαίας θρησκείας. Μια άλλη άποψη υποστηρίζει πως, επειδή το εκκλησάκι είναι των Καθολικών, η ονομασία του παράγεται από τη λατινική λέξη που δη­λώνει την ειρηνοποιό, την υπάκουη, δηλαδή είναι ναός των Εισοδίων της Παναγίας. Πα­ρόλα αυτά, γεγονός είναι ότι η Αγία Πακού, παραμένει Παναγία που Ακούει… Όποια ε­ξήγηση κι αν δώσουμε στο όνομά της, ίσως να μη μάθουμε ποτέ τι είναι αυτό που πραγ­ματικά ακούει η Παναγία που βρίσκεται σκαρφαλωμένη σ’ ένα μικρό λόφο στην αρι­στερή πλευρά του κόλπου του Γαλησσά…

ΓΡΑΜΜΑΤΑ ΣΕ ΑΠΟΚΡΗΜΝΟΥΣ ΒΡΑΧΟΥΣ ΚΑΙ ΑΝΑΦΟΡΕΣ ΣΤΗ ΧΡΥΣΗ ΤΟΜΗ (φ) TΩN ΠΥΘΑΓΟΡΕΙΩΝ

Στις βόρειες ακτές του νησιού, στη θέση Γράμματα, συναντάμε πανάρχαιες επιγραφές χαραγμένες πάνω σε απόκρημνους, σχεδόν κατακόρυφους, βράχους. Οι περισσότερες από αυτές είναι είτε αφιερώσεις στους θεούς είτε παρακλήσεις προς τη θάλασσα κι ευ­χές για τους ναυτικούς. Παραμένει μυστήριο, το πώς βρέθηκαν όλες αυτές οι επιγρα­φές χαραγμένες στη μέση του γκρεμού…

Το ταξίδι μας στα μυστικά της Σύρου θα ήταν ημιτελές αν δεν κάναμε αναφορά και στις δυο συνθηματικές παραπομπές στην Χρυσή Τομή (φ) των Πυθαγορείων. Στην οδό Απόλλωνος, δίπλα στο ναό του Αγίου Νικολάου, πάνω στο τριγωνικό μαρμάρινο γείσο της πόρτας ενός ερειπωμένου νεοκλασικού σπιτιού, είναι χαραγμένος μέσα σε κύκλο ο αριθμός 161. Το 161 είναι το 1,61 = φ πολλαπλασιασμένο επί εκατό. Αποκλείεται ο α­ριθμός 161, στο σημείο που βρίσκεται, να είναι αρίθμηση σπιτιού, αφού η οδός Απόλλωνος είναι ένα στενό σοκάκι μήκους μόλις 30-35 μέτρων…

Το πνευματικό κέντρο του δήμου της Ερμούπολης, στεγάζεται σε ένα διώροφο νεοκλασικό κτίριο, το οποίο παλαιότερα ονομάζονταν Λέσχη Ελλάς. Στο αριστερό μπαλκό­νι του κτιρίου, που βλέπει προς την πλατεία Μιαούλη, υπάρχει άλλη μια παραπομπή στη Χρυσή Τομή… Το μπαλκόνι συγκρατείται από οκτώ μαρμάρινα υποστηρίγματα, διακοσμημένα στην πρόσοψη με ανάγλυφους ρόδακες. Το τέταρτο από αριστερά όμως υπο­στήριγμα, είναι διακοσμημένο με μια πεντάλφα. Δε μπορεί να είναι τυχαίο το γεγονός ότι η πεντάλφα βρίσκεται σε αναλογία 1,61 (Χρυσής Τομής) με το συνολικό μήκος του μπαλκονιού!

ΟΙ ΚΥΚΛΟΙ ΤΟΥ ΑΔΗ

Τώρα που η περιπλάνησή μας φτάνει στο τέλος (;) της, ας θυμόμαστε πως το μαγικό ταξίδι στον κόσμο των μυστικών συνεχίζεται… Αν και είχαμε τη δυνατότητα να εξερευνήσουμε μερικά από τα μυστικά της Σύρου, ας μην ξεχνάμε πως για κάθε ένα από αυτά, άλλα εκατό παραμένουν κρυμμένα. Κάποιο ταξίδι ο έναν άγνωστο θαυμαστό κόσμο, δε μπορεί παρά να είναι αέναο, παρασύροντας στη μαγεία του κι άλλους επίδοξους εξερευνητές που θα ανακαλύψουν πράγματα σημαντικότερα από αυτά που αποκαλύψαμε στη μικρή ανιχνευτική μας προσπάθεια. Αναζητώντας το μυστήριο, πρέπει να γνωρίζουμε ότι δεν είναι ανάγκη να πάμε μακριά για να το συναντήσουμε. Γιατί το μυστήριο παραμονεύει έξω από την πόρτα μας, ή ίσως ακόμη και μέσα στο ίδιο μας το σπίτι, αν έχου­με τη διάθεση να το αναζητήσουμε. Είναι ένα μαγικό λουλούδι που μπορεί να φυτρώσει ακόμη και στις πιο αντίξοες συνθήκες…

Κι όποιος θελήσει να ταξιδέψει λίγο πιο μακριά από εμάς στα μυστικά της Σύρου, ας έχει υπόψη του ότι το μικρό αυτό νησί είναι η πρωτεύουσα, αλλά και το γεωγραφικό κέ­ντρο των Κυκλάδων… των Κύκλων του Άδη!…

Διαβάστε:
Η Μυστική Σύρος – Μέρος Α’
Η Μυστική Σύρος – Μέρος Β’