Δείτε διαδικτυακά μέσω της πλατφόρμας BLOD του Ιδρύματος Μποδοσάκη την παρουσίαση του προγράμματος “FIBRANET: Ίνες αρχαιολογικών υφασμάτων από την Ευρώπη” που κέρδισε το κορυφαίο βραβείο πολιτιστικής κληρονομιάς της Ευρώπης. Η εκδήλωση διοργανώθηκε από το Ελληνικό Τμήμα του Διεθνούς Συμβουλίου Μουσείων (ICOM) στην αίθουσα του Ελληνικού Τμήματος του ICOM.
Το FIBRANET (FIBResin Ancien tEuropean Textiles) ήταν ένα ερευνητικό πρόγραμμα (Δράσεις Maria Sklodowska Curie) που εκπονήθηκε στο Πανεπιστήμιο της Κοπεγχάγης κατά το διάστημα 2017-2019. Το FIBRANET επικεντρώθηκε στην αναγνώριση ινών που είχαν χρησιμοποιηθεί στην Αρχαιότητα στην Ευρώπη, για την κατασκευή υφασμάτων και συναφών υλικών. Σκοπός του προγράμματος ήταν να δημιουργηθεί ένα βοηθητικό εργαλείο για τη μελέτη αρχαιολογικών υφασμάτων. Αρχικά συλλέχθηκαν διαφορετικές φυτικές και ζωικές ίνες από όλη την Ευρώπη, κάποιες από τις οποίες υποβλήθηκαν σε πειράματα τεχνητής διάβρωσης. Οι ίνες μελετήθηκαν μικροσκοπικά και τα αποτελέσματα συλλέχθηκαν σε μια διαδικτυακή βάση δεδομένων ελεύθερης πρόσβασης.
Ομιλητές:
Χριστίνα Μαργαρίτη / συντηρήτρια αρχαιοτήτων και έργων τέχνης
Η Χριστίνα Μαργαρίτη είναι συντηρήτρια αρχαιοτήτων και έργων τέχνης (BA Hons Conservation, University of the Arts London) με ειδίκευση στη συντήρηση υφάσματος (MAin Textile Conservation, University of Southampton) και τη συντήρηση και ανάλυση ανασκαφικών υφασμάτων (PhD, University of Southampton και Maria Sklodowska Curie Fellow, University of Copenhagen). Εργάζεται στη Διεύθυνση Συντήρησης Αρχαίων και Νεωτέρων Μνημείων/ΥΠΠΟΑ και έχει διδάξει στο Τεχνολογικό Εκπαιδευτικό Ίδρυμα Αθήνας και στο Πανεπιστήμιο της Κοπεγχάγης.
Μπορείτε να την παρακολουθήσετε ΕΔΩ
Διάρκεια ομιλίας: 00:26:29
Περιγραφή
FIBRANET – Ίνες σε Αρχαία Ευρωπαϊκά Υφάσματα, ΔΑΝΙΑ / ΕΛΛΑΔΑ
Το πρόγραμμα διερεύνησε τις ίνες που χρησιμοποιούνταν στην παραγωγή υφασμάτων στην Ευρώπη από την προϊστορία έως τη Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία και δημιούργησε ένα εργαλείο για τη μελέτη ανασκαφικών υφασμάτων από την Ευρώπη. Η ελεύθερα προσβάσιμη βάση δεδομένων παρέχει πληροφορίες για διαφορετικές υφαντικές ίνες και υποστηρίζεται από βιβλιογραφικά στοιχεία και δεδομένα σχετικά με το πώς αυτές επηρεάζονται στο περικείμενο μίας αρχαιολογικής ταφής. Αυτή η καινοτόμος έρευνα εμβάθυνε τις γνώσεις μας στην υλική ανάλυση των αρχαίων ινών και αποκάλυψε πληροφορίες για τις ίνες που δεν είχαν μελετηθεί προηγουμένως. Η Κριτική Επιτροπή εντυπωσιάστηκε από το «σαφές και μεστό όραμα αυτού του ερευνητικού έργου που απέδωσε ισχυρά και πρακτικά αποτελέσματα».
Το FIBRANET πραγματοποιήθηκε σε συνεργασία με οκτώ ιδρύματα: το CTR / UCPH, το βασικό ίδρυμα, το Core Facility for Integrated Microscopy (CFIM/UCPH), τη Διεύθυνση Συντήρησης του Υπουργείου Πολιτισμού της Ελλάδος, το Τμήμα Συντήρησης Αρχαιοτήτων και Έργων τέχνης του Πανεπιστημίου Δυτικής Αττικής, το Εθνικό Κέντρο Επιστημονικής Έρευνας (NCSR) «Δημόκριτος», την Αμερικανική Σχολή Κλασικών Σπουδών στην Αθήνα, καθώς και τη Δανέζικη Βασιλική Σχολή Συντήρησης και το Πανεπιστήμιο της Βαρσοβίας, για τη διάχυση των αποτελεσμάτων μέσω σεμιναρίων και άλλων εκπαιδευτικών δραστηριοτήτων. Ως δράση Marie Skłodowska–Curie, το έργο χρηματοδοτήθηκε από διάφορους μηχανισμούς της ΕΕ.
Τα αρχαία υφάσματα δεν αποτελούν συχνά αντικείμενο της αρχαιολογικής έρευνας, μιας και πρόκειται για σπάνια ευρήματα κυρίως λόγω των μη κατάλληλων για τη διατήρησή τους περιβαλλοντικών συνθηκών που επικρατούν στην ταφή. Η αναγνώριση των ινών των ανασκαφικών ευρημάτων είναι η κύρια και πιο κρίσιμη πτυχή της μελέτης αρχαίων υφασμάτων. Είναι, όμως, εξαιρετικά δύσκολη τόσο λόγω των αλλαγών στη μορφολογία των ινών εξαιτίας της αποδόμησής τους, όσο και λόγω της μεγάλης ποικιλίας υφαντικών ινών που έχουν χρησιμοποιηθεί στην Ευρώπη από την αρχαιότητα έως σήμερα.
«Η έρευνα έχει μεγάλη σημασία από άποψη συντήρησης των αρχαίων ινών. Τα παραγόμενα δεδομένα θα αποτελέσουν ένα πολύτιμο εργαλείο για τους ερευνητές που μελετούν και αναγνωρίζουν τα ανεσκαμμένα υφάσματα. Μελετώντας τα στάδια αποδόμησης, η έρευνα συμβάλλει και στη γνώση των υφασμάτων εν γένει, καθώς η σαφής μεθοδολογία επιτρέπει την ακριβή αναπαραγωγή των πειραμάτων», δήλωσε η κριτική επιτροπή.
Η έρευνα κάλυψε ευρύ φάσμα των υφαντικών ινών που χρησιμοποιούνται στην Ευρώπη από την αρχαιότητα με οδηγό αναφορές σε αρχαία κείμενα και δημοσιευμένες μελέτες για περιπτώσεις ανεσκαμμένων ινών. Αναπτύχθηκε μια μεθοδολογία για τη συλλογή ινών απευθείας από την φυτική ή ζωική τους πηγή, ειδικά εκείνων που δεν χρησιμοποιούνται πλέον για την παραγωγή υφασμάτων. Σημαντικό μέρος της έρευνας ήταν τα πειράματα που σχεδιάστηκαν ειδικά για την προσομοίωση της φθοράς που συναντάται στις ανασκαφές. Η μορφολογία των ινών πριν και μετά την αποδόμηση μετρήθηκε και τεκμηριώθηκε για να βοηθήσει στην μελλοντική ταυτοποίηση. Τα αποτελέσματα από την ανασκόπηση της βιβλιογραφίας, τις αναλύσεις ινών και από τα πειράματα περιλαμβάνονται στη διαδικτυακή βάση δεδομένων Open Access FIBRANET (netlearning.gr/fibranet). Αυτή η νέα γνώση σχετικά με τον τρόπο φθοράς των υφασμάτων θα στηρίξει και την ευρωπαϊκή πολιτική για την αντιμετώπιση των αρνητικών περιβαλλοντικών επιπτώσεων των απορριμμάτων κλωστοϋφαντουργίας.
«Η εντατική συνεργασία με αρχαιολόγους, συντηρητές, καλλιτέχνες και ειδικούς υπολογιστών μεταξύ πολλών ευρωπαϊκών ιδρυμάτων συνέβαλε στην παραγωγή ενός περιεκτικού καταλόγου υφαντικών ινών που αναφέρονται σε κείμενα. Η πρωτοτυπία της ερευνητικής προσέγγισης FIBRANET είναι ακριβώς αυτός ο συνδυασμός απόψεων και διεπιστημονικότητας, η οποία επέτρεψε στο πρόγραμμα να δημιουργήσει την πρώτη ελεύθερα προσβάσιμη διαδικτυακή βιβλιοθήκη αναφοράς. Η δημιουργία της διαδικτυακής πλατφόρμας θα ενθαρρύνει την περαιτέρω έρευνα και διεθνή συνεργασία σε αυτόν τον τομέα», δήλωσε η κριτική επιτροπή.
Επικοινωνία: Χριστίνα Μαργαρίτη | xchristma@gmail.com | ctr.hum.ku.dk
