Η ομιλία αυτή πραγματοποιήθηκε στο πλαίσιο της σειράς Blod Web Lectures. Πρόκειται για μια προσπάθεια που υλοποιήθηκε χάρη στη θερμή ανταπόκριση των ομιλητών σε μια πρωτοβουλία της Ομάδας του BLOD, με σκοπό να υποκατασταθεί στο ελάχιστο η λειτουργία και η θεματική ποικιλία των εκδηλώσεων λόγου για όσο διάστημα οι αίθουσες διαλέξεων παραμένουν κλειστές ή υπολειτουργούν εξαιτίας της πανδημίας.
Στις αρχές του 2020 εκδόθηκαν για πρώτη φορά οι ΑΝΑΜΝΗΣΕΙΣ ΤΟΥ ΕΡΝΣΤ ΤΣΙΛΛΕΡ στα γερμανικά και στα ελληνικά και ανοίγουν νέα ερευνητικά ζητήματα.
Έχει γίνει πλέον αποδεκτό ότι η περίπτωση του χαρισματικού Ερνστ Τσίλλερ, ο οποίος εξωράισε το αστικό τοπίο της Αθήνας και άλλων ελληνικών πόλεων του όψιμου 19ου αιώνα με 500 και πλέον κτήρια, υπήρξε δεσπόζουσα μορφή της αρχιτεκτονικής των δεκαετιών από το 1870 έως το 1890 στη δεύτερη πατρίδα του, την Ελλάδα. Η φήμη του στην ελληνική κοινωνία δεν απορρέει μόνο από τoν όγκο, την ποιότητα και την επιρροή του πολυσχιδούς έργου του ή από την επικοινωνιακή του ικανότητα που τον καταξίωσαν εν ζωή. Η κατανόηση της αστικής συγκρότησης την εποχή κατά την οποία τα εκσυγχρονιστικά ιδεώδη των εύπορων αστών της εποχής του Γεωργίου Α’ επιβάλλονται, προωθείται η αισθητική αναβάθμιση της ελληνικής πόλης με ευρωπαϊκά πρότυπα και υπογραφή μηχανικών ή αρχιτεκτόνων.
Στην ομιλία γίνεται εκτενής αναφορά στις προϋποθέσεις που οδήγησαν στην άφιξη Γερμανών αρχιτεκτόνων στην Ελλάδα πριν από τον Τσίλλερ, στην νέα αντίληψη της οικοδομικής μετά το 1860, στην τσιλλερική παρακαταθήκη που επέτρεψε την εξιδανίκευση της κληρονομιάς του, ακόμη κι όταν η εποχή του τον είχε ξεπεράσει, μέχρι τις πρώτες δεκαετίες του 20ού αιώνα.
Επίσης, σχολιάζονται οι λόγοι που οδήγησαν στις κατεδαφίσεις πολλών από τα κτήρια αυτά και οι «αντικαταστάσεις» τους από κτήρια γραφείων και πολυκατοικίες.
Τέλος, ο καθηγητής Αρχιτεκτονικής & Αστικού Σχεδιασμού Γεώργιος Α. Πανέτσος σχολιάζει μέσα από πρίσμα του αρχιτέκτονα και της θεωρίας, όχι μόνο την παρούσα έκδοση του 2020 αλλά και την συνεισφορά του Τσίλλερ στην αρχιτεκτονική της εποχής καθώς και στη σχέση του ιδιώματός του με τα ανανεωτικά ευρωπαϊκά ρεύματα.
Δείτε την ομιλία ΕΔΩ (Διάρκεια 01:15:42)
ΟΙ ΟΜΙΛΗΤΕΣ
Κασιμάτη Μαριλένα
Ιστορικός Τέχνης
Η Μαριλένα Ζ. Κασιμάτη είναι Ιστορικός της Τέχνης με βασικές σπουδές και διδακτορικό δίπλωμα στη Φιλοσοφική Σχολή του Πανεπιστημίου του Μονάχου (1977, Magna cum laude). Κατόπιν διαγωνιστικής διαδικασίας, προσελήφθη ως αμειβόμενη δόκιμη επιμελήτρια στα Κρατικά Βαυαρικά Μουσεία με άξονα μελέτης τα κατάλοιπα της Οθωνικής Περιόδου, υλικό που αξιοποιήθηκε στη συνεργατική έκθεση: «Αθήνα-Μόναχο, Τέχνη & Πολιτισμός στη Νέα Ελλάδα» (Εθνικό Μουσείο Βαυαρίας – Εθνική Πινακοθήκη, 2000). Από το 1984 έως το 2017 εργάστηκε ως επιμελήτρια (ΠΕ1) στην Εθνική Πινακοθήκη-Μουσείο Αλ. Σούτζου. Έχει διδάξει Ιστορία της Τέχνης στα Πανεπιστήμια Κρήτης (Ν. 407) και Αθήνας, και συνέγραψε τον Α΄ τόμο για τις Σπουδές στον Ευρωπαϊκό Πολιτισμό (ΕΑΠ, 2008). Διετέλεσε εκπρόσωπος του Υπουργείου Πολιτισμού στην Μόνιμη Αντιπροσωπεία της Ελλάδος στην UNESCO. Υπήρξε η πρώτη καλλιτεχνική και οργανωτική διευθύντρια της Δημοτικής Πινακοθήκης Χανίων. Έχει πλούσιο επιμελητικό και συγγραφικό έργο στην Ελλάδα και το εξωτερικό και συμμετοχές σε συνέδρια και προγράμματα διαλέξεων (Πανεπιστήμιο Μονάχου, Γερμανικό Ιστορικό Μουσείο, Βερολίνο, ETH-Ζυρίχη, ΕΜΠ, ΑΣΚΤ, ICOM, Μουσείο Μπενάκη, DAI-Athen, Αρχείο Αρχαιολογικής Υπηρεσίας, Η εν Αθήναις Αρχαιολογική Εταιρεία). Είχε ενεργή συμμετοχή στη μουσειολογική μελέτη της νέας Εθνικής Πινακοθήκης (2016). Μελέτησε και εξέδωσε το έργο του Τσίλλερ (Αρχείο Εθνικής Πινακοθήκης, αναδρομική έκθεση 2009, δίγλωσση έκδοση του χειρογράφου των «Αναμνήσεων») και του Θ. Χάνσεν (μονογραφική έκθεση, δίγλωσσος κατάλογος, 2014). Είναι μέλος της διεθνούς ερευνητικής ομάδας «Εθνικές Ταυτότητες – Διεθνείς Πρωτοπορίες» (υπό την αιγίδα της Ευρωπαϊκής Ένωσης), της Association International des Critiques d’Art – AICA-ΕΛΛΑΣ και ιδρυτικό μέλος της Εταιρείας Ελλήνων Ιστορικών Τέχνης.
Πανέτσος Γιώργος
Καθηγητής Αρχιτεκτονικής και Αστικού Σχεδιασμού, Τμήμα Αρχιτεκτόνων, Πανεπιστήμιο Πατρών
Ο Γεώργιος Α. Πανέτσος (Δίπλωμα ΕΜΠ, 1984, MArch, Harvard U., 1986) είναι Καθηγητής Αρχιτεκτονικής και Αστικού Σχεδιασμού στο Τμήμα Αρχιτεκτόνων του Πανεπιστημίου Πατρών, του οποίου διετέλεσε πρόεδρος επί τέσσερις θητείες (2007-11, 2015-20).Το έργο του περιλαμβάνει μονογραφίες και άρθρα για θέματα αρχιτεκτονικής ιστορίας, θεωρίας και κριτικής καθώς και επιστημονικές επιμέλειες μεγάλου αριθμού εκδόσεων και εθνικές και διεθνείς εκθέσεις για τον Παρθενώνα, τα Έργα Συντήρησης της Ακρόπολης και για την αρχιτεκτονική του Θεοφίλου Χάνσεν. Έχει διατελέσει σύμβουλος αρχιτεκτονικής και αστικού σχεδιασμού του Δημάρχου Αθηναίων, της Πόλης του Ρότερνταμ και της Ελληνικής Κυβέρνησης για την ανάπλαση του Ελληνικού. Είναι επιμελητής της διεθνούς αρχιτεκτονικής επιθεώρησης DOMa, της ελληνικής αρχιτεκτονικής επιθεώρησης «Δομές» (νέα περίοδος) και της Επετηρίδας Ελληνικής Αρχιτεκτονικής. Είναι ιδρυτής των Βραβείων Ελληνικής Αρχιτεκτονικής και του ψηφιακού αρχείου DomesIndex. Έχει διατελέσει μέλος του Κεντρικού Αρχαιολογικού Συμβουλίου, του Διοικητικού Συμβουλίου του Μουσείου Σύγχρονης Τέχνης, της Διοικητικής Επιτροπής των Αρχείων Νεοελληνικής Αρχιτεκτονικής του Μουσείου Μπενάκη κ.ά. Είναι αποδέκτης πολλών επαγγελματικών και ακαδημαϊκών διακρίσεων. Το σχεδιαστικό του έργο έχει εκτεθεί και δημοσιευθεί διεθνώς.
