Οι «Αρχαιολογικοί Διάλογοι» έρχονται στη Θεσσαλονίκη. Η ομίχλη της συμπρωτεύουσας θα είναι μάλλον αόρατη τον Ιούνιο του 2024. Η δυσκολία διαπραγμάτευσης του παρελθόντος είναι ωστόσο πάντα ορατή -ανεξαρτήτως μετεωρολογικών προβλέψεων ή υπουργικών εξαγγελιών- και πάντα πρωτεύουσα, εγγεγραμμένη στην αστική ομίχλη που σκεπάζει καλά κρυμμένες μνήμες ανάμεσα στα άβολα εργοτάξια του παρόντος.
Ο θεσμός των «Αρχαιολογικών Διαλόγων» ξεκίνησε το 2015 ως ένας διαρκής κριτικός και αναστοχαστικός διάλογος για τις αρχαιότητες και την αρχαιολογία στη σημερινή κοινωνία (Αθήνα 2015, Μυτιλήνη 2016, Ιωάννινα 2017, Αθήνα 2018, Βόλος 2019, Σύρος 2023). Η βασική του μορφή είναι μια συνάντηση κριτικής, θεωρίας και πράξης ανοικτή σε όλους και όλες: αρχαιολόγους, ανθρωπολόγους, ιστορικούς, ιστορικούς της τέχνης, μουσειολόγους, αρχιτέκτονες, καλλιτέχνες, συντηρητές, πολίτες, συλλογικότητες και κινήματα -ανεξάρτητα από επιμέρους εξειδικεύσεις, εργασιακούς, θεωρητικούς ή άλλους προσδιορισμούς, πέρα από ιεραρχίες και στεγανά.
Χρησιμοποιώντας τη Θεσσαλονίκη και την αρχαιολογία ως εφαλτήρια σκέψης, επιχειρούμε να ανοίξουμε μια γενικότερη συζήτηση για όλα εκείνα τα «πράγματα» και τις ιστορίες τους που βυθίζονται μέσα στους ανέξοδους προσδιορισμούς μιας «ερωτικής» και «χαλαρής» πόλης ή δεν χωράνε στις κρυστάλλινες προθήκες του ένδοξου παρελθόντος. Αναζητούμε την ποικιλότροπη ανάδειξη των άδοξων και δύσκολων υλικών καταλοίπων, των κρυμμένων τοπίων, των μνημών, των μνημείων και των ομάδων που καλύπτονται από ομίχλη, της διαφορετικής οπτικής που εξοβελίζεται από κάθε «επιστημονική» συζήτηση, μέσα στο πλαίσιο των Αρχαιολογικών Διαλόγων που μας κάνει να αισθανόμαστε πάντοτε λιγότερο άβολα.
Οι «Αρχαιολογικοί Διάλογοι», με βάση τις αρχές της κριτικής, του αναστοχασμού και της αντι- ιεραρχικής συζήτησης, συντονίζονται από πολυμελή, ανοικτή ομάδα. Στο πλαίσιο αυτό η ομάδα που ανέλαβε -με γεωγραφικά κυρίως κριτήρια- να στηρίξει οργανωτικά τους Αρχαιολογικούς Διαλόγους της Θεσσαλονίκης, διατύπωσε τους βασικούς θεματικούς άξονες, στο πνεύμα των όσων αναφέρονται στις εισαγωγικές παραγράφους του κειμένου αυτού.
Οι θεματικοί άξονες περιστρέφονται γύρω από τις λέξεις-κλειδιά της φετινής συνάντησης και ενδεικτικά είναι:
- Η ομίχλη, με την έννοια της ελλιπούς, στρεβλωμένης ή διαθλασμένης ορατότητας πραγμάτων του απώτερου ή του πρόσφατου παρελθόντος, όπως είναι τα άγνωστα, τα κρυμμένα, τα τυχαία ή σκόπιμα εγκαταλελειμμένα μνημεία, τα μνημεία βορά του παγκόσμιου οικονομικού μοντέλου ανάπτυξης, μέσα στον αστικό ιστό ή τις περιχαρακωμένες μουσειακές εκθέσεις.
- Αλλά, επιπλέον, η ομίχλη γύρω από κοινωνικές ομάδες που (εν δυνάμει) συνυφαίνονται με τα πράγματα του παρελθόντος, όπως οι «άλλοι», Εβραίοι, μουσουλμάνοι, σλαβόφωνοι, περιθωριοποιημένες κοινωνικές ομάδες κ.ά., αλλά και «εμείς», οι εκτάκτως εργαζόμενοι και μονίμως αγωνιζόμενοι.
- Η δυσκολία που παραπέμπει σε πράγματα του παρελθόντος τα οποία οι σημερινοί μας ηθικοί και πολιτικοί κώδικες χαρακτηρίζουν ως διαχειριστικά δύσκολα, επειδή σχετίζονται με τραυματικές μνήμες του πρόσφατου παρελθόντος.
- Αλλά, επιπλέον, οι δυσκολίες που αναφύονται όταν επιχειρούμε εναλλακτικές κριτικές ανατομίες και ανατρέπουμε τις διαχειριστικές ευκολίες με τις οποίες μας έμαθαν να βλέπουμε το παρελθόν. Στο πεδίο αυτό εμπλέκονται και συνομιλούν οι «επαγγελματίες της διαχείρισης», τα κινήματα πόλης, οι συλλογικότητες και η κοινωνία των πολιτών γενικότερα μέσα στο τοπίο που διαμορφώνεται από τις εδώ και χρόνια προωθούμενες σχετικές πολιτικές.
Πέρα από αυτά, οι «Αρχαιολογικοί Διάλογοι» της Θεσσαλονίκης φιλοδοξούν, και φέτος, να συμπεριλάβουν συμμετοχές που θίγουν και άλλα σύγχρονα θεωρητικά και μεθοδολογικά ζητήματα της μελέτης και διαχείρισης του παρελθόντος, με τρόπο που να προκαλεί τον ουσιαστικό διάλογο και να δημιουργεί νέα ερωτήματα, σε βάρος των οριστικών απαντήσεων.
Σε ένα πρώτο στάδιο, σας καλούμε να καταθέσετε μέχρι τις 11 Φεβρουαρίου 2024, τις προτάσεις σας για συνεδρίες, στέλνοντας έναν τίτλο, την περιγραφή του θέματος, ενδεικτικά ζητήματα που μπορούν να θιγούν και τη δομή που θα έχει η συνεδρία (παρουσιάσεις, στρογγυλό τραπέζι κ.ά.). Στο στάδιο αυτό καλό θα ήταν να επισημάνετε αν η συνεδρία είναι ανοικτή σε συμμετοχές ή αν είναι εξ αρχής προσδιορισμένη η ομάδα των συμμετεχόντων.
Επιπλέον, μέχρι τις 29 Φεβρουαρίου 2024, σας καλούμε να καταθέσετε προτάσεις για δράσεις που θεωρείτε ότι μπορούν να ενταχθούν στη συνάντηση και υποστηρίζουν τους προβληματισμούς που περιγράφηκαν παραπάνω, όπως εκθέσεις, εργαστήρια, περιηγήσεις, επιτελέσεις κ.ά. Γι’ αυτόν το σκοπό, χρειαζόμαστε έναν τίτλο, την περιγραφή του θέματος και μια αναλυτική καταγραφή του τρόπου διοργάνωσης και των πρακτικών απαιτήσεων και προϋποθέσεων υλοποίησης της δράσης.
Δημοσιεύσεις
Οι «Αρχαιολογικοί Διάλογοι» δεν εκδίδουν πρακτικά με τη συμβατική έννοια. Ωστόσο, οι συμμετέχοντες και οργανωτές μπορούν να προχωρήσουν στη δημοσιοποίηση των συζητήσεων και των παρουσιάσεων, μέσω ποικίλων μορφών: συλλογικούς τόμους, ειδικά αφιερώματα σε περιοδικά, ιστοσελίδες και e-books, ελεύθερα προσβάσιμα videos, κ.ά., αναφέροντας πως το υλικό παρουσιάστηκε στις συναντήσεις των Αρχαιολογικών Διαλόγων. Παράλληλα, εξετάζεται η δυνατότητα κατασκευής ιστοσελίδων, όπου επίσης μπορούν να δημοσιεύονται κείμενα και άλλο υλικό.
