Όπως αναφέρεται στη σελίδα facebook του Συλλόγου Φίλων Μουσείου Ναυπηγικών και Ναυτικών Τεχνών του Αιγαίου, ξεκίνησε πριν λίγες μέρες (στις 17 Ιουλίου 2019) η κατασκευή της Σάλας σε κλίμακα 1:1 στον ειδικά διαμορφωμένο χώρο του Μουσείου Ναυπηγικών και Ναυτικών Τεχνών Αιγαίου στην Σάμο, η οποία θα συνεχιστεί περίπου για 15 μέρες. Με τη βοήθεια δύο εικαστικών του Εμμανουήλ Στεργίου, Μαριάνας Ασλάνη και δεκάδων εθελοντών αποτυπώνουν με παραδοσιακό τρόπο πάνω σε ένα ξύλινο πάτωμα το σχέδιο ενός καϊκιού το οποίο θα εκτεθεί τον επόμενο χρόνο στο νέο Μουσείο, που βρίσκεται στο Ηραίο της Σάμου και υπολογίζεται να ολοκληρωθεί στο τέλος του 2020.
Η σάλα ήταν παραδοσιακός τρόπος σχεδιασμού καϊκιών, με στοιχεία “ακαδημαϊκού” σχεδιασμού και προβολικής γεωμετρίας, που διαδόθηκε στα ναυπηγεία του Αιγαίου κυρίως από τις αρχές του 19ου αιώνα. Στο ΜΝΝΤΑ η σάλα είναι αντίγραφο της τελευταίας παραδοσιακής σάλας, που είχε αποτυπωθεί στο ξυλοναυπηγείο των Μαυρίκων στη Σύρο το 1987-1988, και είχε την ιδιορρυθμία να απεικονίζει έξι διαφορετικά σκάφη με διαφορετικά χρώματα.
Παρόμοια σάλα υπήρχε στο ξυλοναυπηγείο των αδελφών Κοντάρα στο Καρλόβασι και πιο παλιά στο ναυπηγείο των Μελαχρινών στο Πυθαγόρειο. Παραδοσιακές σάλες υπήρχαν σε αρκετά ναυπηγεία σ΄ όλη την Ελλάδα, όμως καμία από τις παραδοσιακές σάλες δεν σώζεται πλέον.
Η σάλα που δημιουργείται στο ΜΝΝΤΑ είναι το μοναδικό, σε όλο το Αιγαίο, αντίγραφο παραδοσιακής σάλας. Το κοινό θα μπορεί να την «διαβάσει» και να την κατανοήσει, αφού θα συνοδεύεται από κείμενο, φωτογραφίες από άλλες σάλες, βίντεο από παλαιότερα ντοκιμαντέρ με αφηγήσεις καραβομαραγκών, και animation που θα εξηγεί τον τρόπο που χρησιμοποιούταν.
Θα πρέπει να πούμε ότι χνάρια σάλας προφανώς σώζονται σε πολλά ναυπηγεία. Ωστόσο το ίδιο το ναυπηγικό δάπεδο, δηλαδή το δάπεδο που σχεδιαζόταν η σάλας και κοβόταν τα χνάρια, συνήθως το κατέστρεφαν ή το έσβηναν. Επιπλέον η παραδοσιακή σάλα είχε κάποιες ιδιαιτερότητες, γι’ αυτό την ονομάζουμε και παραδοσιακή, που την διαφοροποιεί από την σύγχρονη σάλα που δουλεύουν τα ναυπηγεία για σκάφη με οποιοδήποτε υλικό κατασκευής. Η σάλα που δημιουργείται στο ΜΝΝΤΑ έχει τα χαρακτηριστικά που είχαν οι παραδοσιακές σάλες στα ξυλοναυπηγία του Αιγαίου και του Ιονίου.
Ο σχεδιασμός βέβαια δεν γινόταν απλά με αποτύπωση έτοιμων σχεδίων αλλά με σφυρί, καρφάκια και λεπτές ξύλινες λάμες για να μπορούν να κάνουν τις απαραίτητες διορθώσεις πρίν προχωρήσουν με την κατασκευή μιας και δεν υπήρχαν computer και προγράμματα σχεδιασμού.
Η κατασκευή της ολοκληρώνεται τις επόμενες μέρες και το κοινό θα μπορεί να την «διαβάσει» και να την κατανοήσει, αφού θα συνοδεύεται από κείμενο, φωτογραφίες από άλλες σάλες, βίντεο από παλαιότερα ντοκιμαντέρ με αφηγήσεις καραβομαραγκών, και animation που θα εξηγεί τον τρόπο που χρησιμοποιούταν.
Σχετικά με το θέμα ο κ. Νίκος Μπελαβίλας, πρώην διευθυντής του Βιομηχανικού Μουσείου Ερμούπολης, έγραψε ιστορικά στοιχεία στο προσωπικό του προφίλ στο facebook: Οι “παλιοί” είχαμε προλάβει να δούμε με τα μάτια μας τη θρυλική σάλα των Μαυρίκων σε αχρηστία στον ταρσανά της Ερμούπολης. Και τον γερό-Μαυρίκο να δουλεύει ακόμη τα σκαριά έξω. Τα χειρόγραφα κιτάπια με τις σημειώσεις τους και τις παραγγελίες σκαφών αυτής της παλιάς οικογένειας καραβομαραγκών διασώθηκαν και βρίσκονται στο Βιομηχανικό Μουσείο Ερμούπολης. Η σάλα αποτυπώθηκε εκείνη την εποχή και δημοσιεύθηκε από τον πρωτεργάτη της καταγραφής και της διάσωσης της παραδοσιακής ξυλοναυπηγικής του Αιγαίου, τον αρχιτέκτονα Κώστα Δαμιανίδη. Ήλθε η ώρα η ερμουπολίτικη σάλα των Μαυρίκων να αναγεννηθεί σε πραγματικό αντίγραφο 1/1 στο νέο Μουσείο Ναυπηγικών και Ναυτικών Τεχνών, στο Ηραίο της Σάμου. Συγχαρητήρια σε όσους κάνουν αυτό το σπουδαίο έργο.
