«ΑΝΩ» – 1ο Διεθνές Φεστιβάλ Εκκλησιαστικού Οργάνου

Μετά τη γενική ανακαίνιση του Καθεδρικού Ναού Αγίου Γεωργίου στην Άνω Σύρο και την πλήρη αποκατάσταση της λειτουργίας του ιστορικού εκκλησιαστικού οργάνου του, η Καθολική Επισκοπή Σύρου επιχειρεί την πρώτη διοργάνωση ενός ετήσιου κύκλου πολιτιστικών εκδηλώσεων υψηλού επιπέδου, αντάξιου του κύρους και του ιστορικού μεγέθους του χώρου. Το Διεθνές Φεστιβάλ Εκκλησιαστικού Οργάνου με τίτλο «ΑΝΩ», φιλοδοξεί να κερδίσει την αναγνώριση των φίλων της εκκλησιαστικής μουσικής εντός και εκτός ελληνικών συνόρων, συμβάλλοντας παράλληλα στην αναζωογόνηση του μεσαιωνικού οικισμού της Άνω Σύρου. Το 1ο Φεστιβάλ «ΑΝΩ» εντάσσεται στο πλαίσιο των επετειακών εκδηλώσεων για τα 400 χρόνια από το μαρτυρικό θάνατο του επισκόπου Σύρας Ιωάννη Ανδρέα Κάργα (Βενετία, 11 Νοεμβρίου 1560 – Σύρα, 17 Οκτωβρίου 1617).

Ο υπάρχων ναός βρίσκεται στην κορυφή του λόφου της Άνω Σύρου και είναι ο πέμπτος κατά σειρά ο οποίος έχει κτιστεί στην θέση αυτή και είναι αφιερωμένος, όπως και οι προηγούμενοι στον προστάτη του τόπου Άγιο Γεώργιο.

Ο πρώτος υπήρξε ένα μικρό εξωκκλήσι και η κατασκευή του ανάγεται στους πρώιμους Βυζαντινούς χρόνους. Ορισμένοι τον τοποθετούν γύρω στον 5ο – 6ο μετά Χριστό αιώνα. Κατά την παράδοση, για το κτίσιμο του πρώτου αυτού ναού είχε επιλεγεί άλλη θέση, αυτή στο βουνό Γερούσι ή στο λόφο του Ζιά (Δία) αυτόν που σήμερα ονομάζεται Αυγό. Όμως, ενώ ξεκινούσαν καθημερινά οι εργασίες, την νύχτα με ένα μυστηριώδη τρόπο, καταστρέφονταν τα έργα της προηγούμενης μέρας, και τα εργαλεία των μαστόρων μεταφερόντουσαν στον βράχο του Μεσοβουνίου (σημερινή Άνω Σύρος). Αυτό, επειδή ερμηνεύθηκε ως επιθυμία του Αγίου, είχε ως αποτέλεσμα να κτιστεί η εκκλησία στη σημερινή της θέση.

Γύρω από τον ναΐσκο αυτό, στην κορυφή του λόφου οργανώθηκε, μάλλον από τον 8ο και 9ο αιώνα και μετά το 1207 από τους Ενετούς κατακτητές του δουκάτου της Νάξου, ο μεσαιωνικός οικισμός της Χώρας της Σύρας. Μετά την πυρπόληση του οικισμού και του ναού από τον Tούρκο Καπουδάν Πασά Αλή Τζελεπή, ο οποίος απαγχόνισε τον Επίσκοπο Ιωάννη Ανδρέα Κάργα και τον Εφημέριο Μιχέλη Γουτζίνο στις 17 Οκτωβρίου 1617, ο Επίσκοπος Δομίνικος Μαρέγκος, αφού εγκατέστησε προσωρινά την έδρα της Μητρόπολης στον ναό του Αγίου Ιωάννη, που αργότερα δόθηκε στους Καπουτσίνους, άρχισε την προσπάθεια ανακατασκευής και επέκτασης του ιερού ναού του Αγίου Γεωργίου του οποίου τα θυρανοίξια πραγματοποιήθηκαν το 1652.

Μεταξύ 1655 – 1661 επί Επισκόπου Ιωσήφ Γκουάρκη, ο ναός διευρύνεται και αποκτά μνημειώδη είσοδο με δύο κτιστές κολώνες, μαρμάρινο υπέρθυρο και μια μικρή κλίμακα από αρχαία μάρμαρα. Το 1702, ο Επίσκοπος Αντώνιος Ιουστινιάνης πλακοστρώνει το κεντρικό κλίτος με μάρμαρα από παλαιούς τάφους και φέρνει από την Ρώμη τα λείψανα του μάρτυρα Αγίου Αδριανού και την πολύτιμη εικόνα του έφιππου Αγίου Γεωργίου, την οποία τοποθέτησε στο κεντρικό βήμα. Η εικόνα παρέμεινε στη θέση αυτή έως το 1854, οπότε αντικαταστάθηκε επί Επισκόπου Αλβέρτη, από την εικόνα που υπάρχει σήμερα, έργο της Γερμανίδας ζωγράφου Σοφίας Λίντερ.

Τη σημερινή του μορφή ο ναός αποκτά μετά την κατεδάφιση του παλαιού κτηρίου το 1832 και την εκ θεμελίων ανοικοδόμησή του από τον Τήνιο αρχιτέκτονα και εμπειρικό ναοδόμο μαρμαρογλύπτη Χατζησίμο Νικολάου, ο οποίος μαζί με τον επίσης εμπειρικό Ευστάθιο Καλονάρη τον επονομαζόμενο και Σμυρναίο, Τήνιο και αυτόν, έκτισαν τον ναό της Ευαγγελίστριας στην Τήνο, και τον Μητροπολιτικό ναό της Μεταμόρφωσης του Σωτήρος στην Ερμούπολη.

Αποτελείται από τον κυρίως ναό, το βαπτιστήριο (παρεκκλήσι του Τιμίου Σταυρού), τη Σακρεστία (σκευοφυλάκιο), το κτήριο του Ιστορικού Αρχείου, την αίθουσα φιλοξενίας και το Επισκοπικό παλάτι. Εδώ, φυλάσσεται και η θαυματουργή εικόνα της Παναγίας της Ελπίδος, η οποία έσωσε τον πληθυσμό της Άνω Σύρου από επιδημία χολέρας το 1854. Τα αγάλματα, οι εικόνες και οι τοιχογραφίες του ναού είναι φτιαγμένα από Ιταλούς καλλιτέχνες.

Το 2009, πτώση κεραυνού έρχεται να πλήξει το κωδωνοστάσιο, αλλά και να συνεγείρει το ενδιαφέρον των κατοίκων, και κατ’ επέκταση των αρχών του νησιού για την άμεση ανάγκη αποκατάστασης του εκκλησιαστικού συνόλου. Το 2011 το έργο εντάσσεται στο πρόγραμμα ΕΣΠΑ Νοτίου Αιγαίου και τον Φεβρουάριο του 2012 ξεκινά η συντήρηση και αποκατάσταση του συνόλου των στοιχείων του εκκλησιαστικού συγκροτήματος. Οι εργασίες πλήρους αποκατάστασης του ναού ολοκληρώθηκαν τον Ιούλιο του 2015 και τα εγκαίνια του έλαβαν χώρα την 9η Σεπτεμβρίου 2015.

Το εκκλησιαστικό όργανο του Καθεδρικού Ναού του Αγίου Γεωργίου κατασκευάστηκε από τον Zeno Fedeli, μέλος διάσημης οικογένειας κατασκευαστών εκκλησιαστικών οργάνων από το Foligno της Ιταλίας, το 1888. Την ίδια χρονιά δωρίθηκε από τον Πάπα Λέοντα ΙΓ’ στον Καθεδρικό Ναό του Αγίου Διονυσίου των Αθηνών, όπου και ανήκε έως το 1951, όταν ο επίσκοπος Γεώργιος Ξενόπουλος φρόντισε και έφερε στη Σύρο το ιστορικό όργανο του Αγίου Διονυσίου. Είναι το αρχαιότερο εκκλησιαστικό όργανο που λειτουργεί σήμερα στην Ελλάδα. Κατασκευασμένο τη ρομαντική εποχή, διαθέτει αυτούσιο τον ήχο των οργάνων της εποχής, ενώ η ξυλόγλυπτη κατασκευή στο μπροστινό μέρος του το καθιστά έργο τέχνης. Η επισκευή του πραγματοποιήθηκε με πρωτοβουλία του Σεβασμιότατου πατέρα Πέτρου Στεφάνου, Καθολικού Επίσκοπου Σύρου, Θήρας και Αποστολικού Τοποτηρητή της Καθολικής Επισκοπής Κρήτης, από τον Ιταλό τεχνίτη Saverio Tamburini, της 4ης γενιάς κατασκευαστών του οίκου Tamburini που έχει κατασκευάσει σημαντικά εκκλησιαστικά όργανα σε ολόκληρο τον πλανήτη (Μιλάνο, Βατικανό, Μεξικό, Μεσσήνη, Μπολόνια).

Τα εγκαίνια του πραγματοποιήθηκαν στις 25 Αυγούστου 2016 στον κατάμεστο Ναό του Αγίου Γεωργίου με πανηγυρική συναυλία του Χρήστου Παρασκευόπουλου.

Το «ΑΝΩ» – Διεθνές Φεστιβάλ Εκκλησιαστικού Οργάνου για το 2017 έχει στόχο του να αναδείξει πλήρως τις ηχητικές δυνατότητες του εκκλησιαστικού οργάνου του Καθεδρικού Ναού Αγίου Γεωργίου Άνω Σύρου, αλλά και να προβάλει τις δυνατότητες που έχει τόσο ως σολιστικό όργανο, όσο και ως όργανο συνοδείας άλλων μουσικών οργάνων.

Το πρόγραμμα των εκδηλώσεων του περιλαμβάνει:

Α. Συναυλίες (Διάρκεια 45’), στις 8.00 μ.μ.

Β. Διαλέξεις (Διάρκεια 20’), πριν από κάθε συναυλία στις 7.30 μ.μ., με θέματα:

• Το εκκλησιαστικό όργανο του Αγίου Γεωργίου

• Το εκκλησιαστικό όργανο στην Ελλάδα

• Η εξέλιξη του εκκλησιαστικού οργάνου ανά τους αιώνες

Γ. Ξεναγήσεις γνωριμίας με το εκκλησιαστικό όργανο (Διάρκεια 60’ ανά ημέρα, κατά την περίοδο διεξαγωγής του Φεστιβάλ)

Προγραμματισμένες συναυλίες:

Ελένη Κεβεντσίδου, εκκλησιαστικό όργανο

Ηλίας Γυφτονικολός, βιολί

Στράτος Γκιουλμπάνογλου, εκκλησιαστικό όργανο

Γιάννης Καϊκης, τρομπόνι

Χρήστος Παρασκευόπουλος, εκκλησιαστικό όργανο

Ιωάννα Βασιλική Κοράκη, μέτζο σοπράνο

Χρήστος Παρασκευόπουλος, καλλιτεχνικός διευθυντής

Γεννήθηκε στην Αθήνα. Οι μουσικές του σπουδές ξεκίνησαν με τη γνωστή καθηγήτρια πιάνου Ευαγγελία Χασαπλαδάκη. Είναι απόφοιτος του Εθνικού Ωδείου Αθηνών από την τάξη Πιάνου των Παύλου Βεντούρα και της Καίτης Τρούλη το 1994 και από την τάξη Ανωτέρων Θεωρητικών του Σπύρου Κλάψη το 1997 με πτυχίο Αντίστιξης. Είναι κάτοχος του πανεπιστημιακού τίτλου LRSM στο εκκλησιαστικό όργανο από το Πανεπιστήμιο του Λονδίνου, μαθητεύοντας με τον οργανίστα του Μεγάρου Μουσικής Αθηνών Nicolas Kynaston. Από το 1997 είναι οργανίστας στη Γερμανική Εκκλησία του Χριστού, ενώ από το 2012 διορίστηκε Κάντορας στον ίδιο χώρο. Είναι καλλιτεχνικός διευθυντής του Φεστιβάλ Εκκλησιαστικού Οργάνου και Μουσικής του Αγίου Φραγκίσκου στη Ρόδο. Διδάσκει εκκλησιαστικό όργανο στα Ωδεία «Νικόλαος Μάντζαρος» και «Φίλιππος Νάκας». Έχει εμφανιστεί σε ρεσιτάλ εκκλησιαστικού οργάνου στη Ελλάδα, στη Μεγάλη Βρετανία και στο Ισραήλ, ενώ το 2017 θα εμφανιστεί στην Αυστρία και το 2018 στην Ιταλία και στο Μονακό. Το 2008 ίδρυσε και διευθύνει το φωνητικό σύνολο “Musica Sacra” όπου εξειδικεύεται στην ερμηνεία έργων χορωδιακής θρησκευτικής μουσικής.

Χάρης Βεκρής, εκτελεστικός διευθυντής

Γεννήθηκε στη Σύρο. Είναι πτυχιούχος Διοίκησης Επιχειρήσεων και Κλασσικής Κιθάρας, με μεταπτυχιακές σπουδές στη Διαχείριση Ανθρώπινου Δυναμικού και στη Διαχείριση Πολιτισμικών Μονάδων. Έχει διατελέσει μέλος της Επιτροπή Πολιτισμού του Δήμου Σύρου Ερμούπολης, μέλος της Ομάδας Ανάπτυξης και Αξιοποίησης του Θεάτρου Απόλλων Σύρου, αντιπρόεδρος του Συλλόγου Φίλων του Βιομηχανικού Μουσείου Ερμούπολης, εμπνευστής και υπεύθυνος διοργάνωσης του LOUKOUMI FESTIVAL. Είναι πρόεδρος του Πολιτιστικού Δίκτυου Κυκλάδων FORUM20.21 και μέλος της ομάδας διοργάνωσης του SYROS JAZZ FESTIVAL. Για το συγγραφικό του έργο έχει τιμηθεί με βραβεία και διακρίσεις από το Υπουργείο Πολιτισμού, την Εταιρία Θεατρικής Ανάπτυξης Λεμεσού και το Βιομηχανικό Μουσείο της Αθήνας. Θεατρικά του έργα έχουν παρουσιαστεί σε Αθήνα, Λεμεσό και Σύρο.

Γιάννης Ρούσσος, οργανίστας Καθεδρικού Ναού Αγίου Γεωργίου Άνω Σύρου

Γεννήθηκε στην Άνω Σύρο. Είναι επαγγελματίας ηλεκτρονικός, απόφοιτος της Σχολής Ηλεκτρονικών (ΚΑΤΕΕ) Αθήνας. Σπούδασε μουσική στο Ωδείο Κώστα Κλάββα της Αθήνας, στην τάξη μοντέρνου πιάνου του Θέμη Ρούσσου. Έχει συνεργαστεί με όλες τις χορωδίες της Σύρου και από το 2009 έχω αναλάβει την διεύθυνση της χορωδίας του Καθεδρικού Ναού Αγίου Γεωργίου της Σύρου, του οποίο είναι και ο οργανίστας.

Ως πρωτοεμφανιζόμενο φεστιβάλ που φιλοδοξεί να κατακτήσει εξέχουσα θέση στα δρώμενα του νησιού και να καταστεί σημαντικός θεσμός διεθνούς κύρους και ακτινοβολίας, από την πρώτη χρονιά διοργάνωσης του, το «ΑΝΩ» δίνει ιδιαίτερη σημασία στις σύγχρονες πρακτικές προώθησης και προβολής του. Εξασφαλίζοντας ένα καλλιτεχνικό πρόγραμμα υψηλού επιπέδου στο χαμηλότερο δυνατό κόστος, η στρατηγική της Οργανωτικής Επιτροπής είναι προσανατολισμένη σε ενέργειες ικανές να υποστηρίξουν τους στόχους του. Στην πρώτη φάση ανάπτυξης του στρατηγικού σχεδιασμού του Φεστιβάλ, προβλέπονται:

Χορηγοί Μετακίνησης

• ASTRA AIRLINES
• BLUE STAR FERRIES

Χορηγοί Επικοινωνίας

• ΑΘΗΝΑ 9.84
• ΤΟ ΠΟΝΤΙΚΙ
• MUSIC PAPER
• ΚΟΙΝΗ ΓΝΩΜΗ
• CYCLADES24
• SYROSTODAY
• ΑΙΓΑΙΟ LIVE 95.8
• EMPNEUFSI 107 FM
• SYROSAGENDA
• ΕΡΤ3
• ΕΡΤ Ν.ΑΙΓΑΙΟΥ