Το 2023 γιορτάζουμε σε όλο τον κόσμο τα 20 χρόνια από την υιοθέτηση της Διεθνούς Σύμβασης για τη Διαφύλαξη της Άυλης Πολιτιστικής Κληρονομιάς που αποτύπωσε και σε θεσμικό επίπεδο τις αλλαγές στην αντίληψή μας για την πολιτιστική κληρονομιά, δηλαδή τη ριζική διεύρυνση της έννοιας, η οποία πλέον αγκαλιάζει όχι μόνον τα υλικά μνημεία του παρελθόντος, αλλά και τις κοινωνικές και πολιτισμικές πρακτικές του παρόντος.
Στην Ελλάδα το 2023 γιορτάζουμε ταυτόχρονα και τα 10 χρόνια από τις πρώτες εγγραφές στο Εθνικό Ευρετήριο Άυλης Πολιτιστικής Κληρονομιάς της Ελλάδας, που είναι και το κύριο εργαλείο για την ανάδειξη και διαφύλαξη της ζωντανής κληρονομιάς. Στα δέκα αυτά χρόνια το Εθνικό Ευρετήριο έφτασε να περιλαμβάνει πάνω από εκατό εγγεγραμμένα στοιχεία.
Η δεκαετία εφαρμογής της Σύμβασης για τη Διαφύλαξη της Άυλης Πολιτιστικής Κληρονομιάς στην Ελλάδα, η τριβή μας με τη διαρκή αναζωογόνηση των πολιτισμικών εκφράσεων που κληροδότησε το παρελθόν στο παρόν, μας ωθεί πλέον να χρησιμοποιούμε την έκφραση ζωντανή κληρονομιά, προκειμένου να μιλήσουμε για τις πολύτιμες ψηφίδες που αναδιατάσσονται κάθε φορά, συγκροτώντας το μεγάλο και πολύχρωμο ψηφιδωτό του πολιτισμού στη σύγχρονη Ελλάδα.
Οι τριάντα οχτώ δράσεις που περιλαμβάνονται στο Πρόγραμμα Εορτασμού των 20 ετών είναι καρπός της συστηματικής δουλειάς και της έμπνευσης όλων εκείνων που είναι μέτοχοι των πολιτισμικών εκφράσεων της Ζωντανής Κληρονομιάς. Πρόκειται για δράσεις που διοργανώνουν κοινότητες, φορείς της κοινωνίας των πολιτών, ερευνητικά κέντρα και πανεπιστημιακά ιδρύματα κ.ά. Αξίζει να σημειωθεί ότι αρκετές από αυτές, δεκατρείς συγκεκριμένα, έχουν επιχορηγηθεί από το ΥΠΠΟ στο πλαίσιο των δημόσιων προσκλήσεων για την επιχορήγηση δράσεων για τη διαφύλαξη της άυλης πολιτιστικής κληρονομιάς.
Το Πρόγραμμα Επετειακών Δράσεων είναι κατανεμημένο σε έξι θεματικές ενότητες, που πιστεύουμε ότι αποτυπώνουν μια εικόνα της συναρπαστικής ποικιλίας της Ζωντανής Κληρονομιάς, αλλά και των δρόμων που μας ανοίγει, προκειμένου να στοχαστούμε για το παρελθόν και, κυρίως, να οραματιστούμε το μέλλον.
Οι θεματικές ενότητες είναι οι εξής:
- Εθνικό Ευρετήριο Άυλης Πολιτιστικής Κληρονομιάς της Ελλάδας | Προβάλλοντας εκφάνσεις της ζωντανής κληρονομιάς που έχουν εγγραφεί στο Εθνικό Ευρετήριο Άυλης Πολιτιστικής Κληρονομιάς της Ελλάδας.
- Άυλη Πολιτιστική Κληρονομιά του Αγροτικού Χώρου | Αναδεικνύοντας τη βαθιά ριζωμένη στον χώρο και τον χρόνο πολιτιστική κληρονομιά της υπαίθρου (αγροδιατροφικές παραδόσεις, γνώσεις και πρακτικές για τη φύση και το σύμπαν, πολιτισμικό τοπίο κ.ά.).
- Άυλη Πολιτιστική Κληρονομιά και Ευάλωτες Κοινωνικές Ομάδες | Προωθώντας τη συμπερίληψη των ευάλωτων ομάδων συμπολιτών μας (ΑμεΑ, ψυχικώς πάσχοντες κ.ά.) στις δημόσιες πολιτικές για τη διαφύλαξη και την ανάδειξη της ζωντανής κληρονομιάς.
- Η Μουσική και ο Χορός… αλλιώς | Προσεγγίζοντας τη ζωντανή κληρονομιά που σχετίζεται με τη μουσική, το τραγούδι και τον χορό με τρόπο ευφάνταστο και δημιουργικό.
- Άυλη Πολιτιστική Κληρονομιά και Σύγχρονη Καλλιτεχνική Δημιουργία | Εμπνέοντας τη σύγχρονη καλλιτεχνική δημιουργία από τις αστείρευτες πηγές της ζωντανής κληρονομιάς.
- Συζητώντας για την Άυλη Πολιτιστική Κληρονομιά | Ενδυναμώνοντας τον δημόσιο διάλογο μεταξύ κοινοτήτων, ειδικών εμπειρογνωμόνων και διοίκησης για τη μελέτη, διαφύλαξη και ανάδειξη της ζωντανής κληρονομιάς.
To πρόγραμμα σε μορφή pdf: Πρόγραμμα_Επετειακών_Δράσεων
Ευελπιστούμε ότι οι επετειακές δράσεις για τα είκοσι χρόνια από την υιοθέτηση της Σύμβασης θα αποτελέσουν μια ακόμη αφορμή για να αναλογιστούμε τη σημασία της ζωντανής κληρονομιάς μας και της διαφύλαξής της για τις επόμενες γενιές.
Σταυρούλα-Βίλλυ Φωτοπούλου
Διευθύντρια Νεότερης Πολιτιστικής Κληρονομιάς | Υπουργείο Πολιτισμού
