 |
| υποκατάστημα της Τράπεζας Αθηνών στην Σύρο (1916) |
Στη μετεπαναστατική Ελλάδα, το πρώτο ουσιαστικό κύμα οικονομικής ανάπτυξης παρατηρείται κατά τις δεκαετίες του 1860 και του 1870. Αν και στο εξωτερικό σοβούσε η διεθνής ύφεση, που κλιμακώθηκε μετά το 1873, οδηγώντας στην πτώση των επιτοκίων, στη χώρα μας διαμορφώθηκε ευνοϊκό κλίμα για επενδύσεις ξένων κεφαλαίων και για επαναπατρισμό και δραστηριοποίηση πλουσίων ομογενών.
Κατά συνέπεια, προέκυψε έντονη η ανάγκη ίδρυσης οργανωμένου χρηματιστηρίου, κατά τη δεκαετία 1870-1880, αρχικά στην Ερμούπολη της Σύρου, που το όνομά της παραπέμπει στον Κερδώο Ερμή, θεό του Εμπορίου αλλά και στο Λόγιο Ερμή προστάτη των γραμμάτων και των τεχνών, που εξίσου άκμασαν στη Σύρο.
Η σπουδή των Ερμουπολιτών να εκδώσουν εφημερίδα με το όνομα “Χρηματιστήριον”, χωρίς ακόμη να λειτουργεί επίσημο χρηματιστήριο στην Ελλάδα, είναι αντιπροσωπευτική της πρωτοποριακής, οικονομικής άνθισης της πόλης τους. Εκδότης της υπήρξε ο καθηγητής των εμπορικών μαθημάτων στο Γυμνάσιο της πόλης Ε. Καλαποδόπουλος.
Συγκεκριμένα, στην εν λόγω εφημερίδα, στο φύλλο της 21ης Ιανουαρίου του 1864, δημοσιεύτηκε επιστολή, στην οποία ο επιστολογράφος αναρωτιόταν γιατί να μη συνεννοούνται οι Συριανοί για την ίδρυση χρηματιστηρίου, γεγονός που θα αποδείκνυε ότι είναι «εμπορικώς πολιτισμένοι». Συγχρόνως, συμπλήρωνε πως θα έκαναν την αρχή «προς σχηματισμόν ομοίων εν Αθήναις, Πάτραις και Πειραιεί».
Τον επόμενο χρόνο, στο φύλλο, της 9ης Ιανουαρίου, ο ίδιος πάλι δηλώνει την πρόθεση των Συριανών να ενημερώσουν τον ανώτατο άρχοντα της χώρας για την αναγκαιότητα «συστάσεως Χρηματιστηρίων εν Ελλάδι, ιδίως εν Αθήναις, Κερκύρα, Σύρω και Πάτραις».Οι Συριανοί, προφανώς, εισηγούνταν την ίδρυση τεσσάρων χρηματιστηρίων στην Ελλάδα, σε μια εποχή που αντιμετώπιζε σωρεία καταιγιστικών προβλημάτων. Ας σημειωθεί ότι ο πληθυσμός της ανερχόταν, περίπου, στους 1.250.000 κατοίκους, ο προϋπολογισμός της έφθανε γύρω στις 26.200.000 δραχμές και η χώρα ήταν χωρίς συγκοινωνίες, χωρίς εξαγωγές – πλην της σταφίδας – χωρίς βιομηχανία και με τον κομματισμό και την πολιτική δημαγωγία στο κατακόρυφο.
Η συνάφεια της νήσου Σύρου με τις εξελίξεις που σημειώνονταν στο εξωτερικό, της προσέδωσε έναν χαρακτήρα ανεξαρτησίας απέναντι στην κεντρική κυβέρνηση της χώρας. Αξίζει να μνημονευτεί πως η Ερμούπολη, καθώς εξελίχτηκε σε πόλη – σταθμό για την εξάπλωση του δυτικού πολιτισμού, φιλοξενώντας την πρώτη «αστική τάξη» της χώρας, προκάλεσε την αντίδραση του Αθηναϊκού κράτους για την οικονομική πρωτοκαθεδρία της. Μάλιστα, η ανυπακοή στις αθηναϊκές εντολές αποτελούσε χαρακτηριστική πρακτική των τοπικών αρχόντων.
 |
| “Εργοστάσιον της ελληνικής ατμοπλοϊκής εταιρίας εν Ερμουπόλει” Πηγή: Πανδώρα, Τόμ. 16, Αρ. 367 (1865) |
Προς επίρρωση των προαναφερθέντων έρχεται και η διαπίστωση ότι στο υποτυπώδες χρηματιστήριο της Ερμούπολης διαπραγματεύονταν οι μετοχές της Ελληνικής Ατμοπλοϊκής Εταιρίας και καταχωρούνταν στην εφημερίδα “Ερμούπολις”, στη στήλη με τον τίτλο «Εμπορικά», χωρίς να δοθεί ποτέ τιμή για τους συγκεκριμένους τίτλους σε αντίστοιχο, αθηναϊκό, χρηματιστικό δελτίο. Στη Σύρο, εκτός των κοινών μετοχών με την Αθήνα, διαπραγματεύονταν επιπρόσθετα και οι μετοχές: Καρύστου, Περικλέους, Βιομηχανικής Τραπέζης και Μεταλλευτικής Εταιρίας.
Τα χρηματιστήρια, σαφώς, δε δημιουργούν τις συναλλαγές. Απεναντίας, οι συναλλαγές δημιουργούν τα χρηματιστήρια. Με βάση αυτό το αξίωμα, η περιορισμένη συναλλακτική δραστηριότητα και οι τοπικές συγκυρίες δεν επέτρεψαν την ίδρυση χρηματιστηρίου στη Σύρο, μολονότι η χρηματιστική κίνηση στην αγορά του νησιού δεν ήταν διόλου ευκαταφρόνητη, ξεπερνώντας συχνά και αυτήν των Αθηνών.
Επιπλέον, η έλλειψη συντονισμού και η αδυναμία εξεύρεσης κατάλληλου χώρου στέγασης και συγκέντρωσης των ενδιαφερομένων, παρεμπόδισαν τη νόμιμη και μόνιμη λειτουργία χρηματιστηρίου στη Σύρο. Ανεξάρτητα, βέβαια, η άποψη την οποία εξέφρασε ο Ελευθέριος Βενιζέλος, που, σημειωτέον, φοίτησε στο πρώτο ελεύθερο, ελληνικό Γυμνάσιο της Ερμούπολης, πως «στη Σύρο ξαναγεννήθηκε η Ελλάδα…» φέρει ιδιαίτερη, ιστορική βαρύτητα».
Πηγή: capital.gr
