ΣΙΝΕΜΑ: Είμαι η Κούβα | Βιβλιοθήκη Πανεπιστημίου Αιγαίου

Την Τετάρτη 29 Μαρτίου 2017 στις 19.30, θα προβάλουμε το «Είμαι η Κούβα» μια από τις πιο σημαντικές και λιγότερο παιγμένες ταινίες του 20ου αιώνα.

Προσοχή παρακαλώ!

Η ταινία θα προβληθεί με αγγλικούς υπότιτλους.

Σοβιετικοκουβανέζικη ταινία, σκηνοθεσία Μιχαήλ Καλατόζοφ με τους: Λουθ Μαρία Κογιάθο, Χοσέ Γκαγιάρντο, Σέρτζιο Κοριέρι

Τέσσερις ιστορίες από την εξαθλιωμένη Κούβα του δικτάτορα Μπατίστα λίγο πριν από την επανάσταση του Φιντέλ Κάστρο.

Ένα προπαγανδιστικό εγχείρημα μετατρέπεται σε επικό κινηματογραφικό ποίημα, αντάξιο των ταινιών του Τζον Φορντ και του Αϊζενστάιν. Απαράμιλλη σκηνοθετική σύνθεση, συγκίνηση και επαναστατικός οίστρος (με έναν ξεπερασμένο διδακτισμό φυσικά), σ’ ένα χαμένο για χρόνια κομψοτέχνημα του σύγχρονου σινεμά.

****

Από τις πιο σημαντικές ταινίες του 20ου αιώνα, ένα πραγματικά παρ’ ολίγο «χαμένο”» αριστούργημα. Ξεκινώντας με μια κατακόρυφη λήψη που ακόμα προκαλεί ίλιγγο στους σπουδαστές εικονοληψίας (η κάμερα «βουτάει» τέσσερις ορόφους προς τα κάτω για να καταλήξει στο βυθό μιας πισίνας) το «Είμαι Η Κούβα» ακύρωσε τους αισθητικούς περιορισμούς της εποχής, αψηφώντας οποιαδήποτε έλλειψη τεχνολογίας.

Τέσσερις ιστορίες στην Κούβα του Μπατίστα, στην Κούβα που διψά για επανάσταση. Στην Αβάνα, η Μαρία νιώθει ντροπή όταν ένας άντρας που ενδιαφέρεται γι’ αυτήν, ανακαλύπτει πώς η κοπέλα βγάζει το μεροκάματο. Ο Πέδρο, ένας γέρος αγρότης, μαθαίνει ότι η γη που καλλιεργεί, πωλείται σε μια εταιρεία. Ένας φοιτητής αντιμετωπίζει ένα πλήθος Αμερικανών ναυτών και αντικρίζει φίλους του να πυροβολούνται από αστυνομικούς, στην προσπάθειά τους να διανείμουν ένα φυλλάδιο για τον Κάστρο. Ο πόλεμος “χτυπά την πόρτα” των χωρικών Μαριάνο, Αμέλια και των 4 παιδιών τους, όταν οι δυνάμεις του Μπατίστα βομβαρδίζουν τους λόφους της περιοχής.

Ο Kalatozov επιτυγχάνει όχι μόνο την επίτευξη της απόλυτης κινηματογραφικής συμφωνίας, αλλά πηγαίνει πολύ παρά πέρα. Κατ’ αρχήν έχει τη δυνατότητα να μεταμορφώσει ένα προπαγανδιστικό φιλμάκι, παραγγελιά των κομματαρχών της Μόσχας, σε ένα εθνογραφικό ντοκιμαντέρ που θα το επαινούσε ο Jean Rouch. Κατά δεύτερον ανακαλύπτει ένα κινηματογραφικό αλφαβητάρι, όπου κάθε πλάνο αποτελεί από μόνο του μια δομημένη γραμματική, που δεν έχει καμία αντιστοιχία με τον ακαδημαϊκό λόγο. Το σινεμά ανακαλύπτει τον εαυτό του και αφήνει πίσω του τα ιδεολογικά στεγανά. Στα μακρόσυρτα μονοπλάνα, εκπληκτικής αισθητικής και συγχρονισμού με την παράλληλη δράση, να καταγράφεται στα συνεχόμενα τράβελινγκ που δοκιμάζει τις ακροβατικές επιδεξιότητες του κάμεραμαν Alexander Calzatti «στα όρια», γράφτηκε η «ιστορία» της Κούβας. Ευρυγώνιοι παραμορφωτικοί φακοί, φέρνουν στον ίδιο φιλμικό χώρο, όλες αυτές τις ταξικές και φυλετικές αντιθέσεις, που κάνουν τη Κούβα ξεχωριστή.

Ο Kalatozov εμπιστεύτηκε δυο ποιητές για να του γράψουν το σενάριο (τον Yevgeni Yevtushenko και τον Enrique Pineda Barnet) και αφέθηκε στον οίστρο του Sergei Urusevsky (αυτή η ταινία τον κατατάσσει δικαιωματικά ανάμεσα στους τρεις – τέσσερις κορυφαίους διευθυντές φωτογραφίας από συστάσεως κινηματογράφου). Η επίσημη πρεμιέρα (1964) προκάλεσε σοκ. Οι Κουβανοί, που περίμεναν ένα έργο ρεαλιστικό, πάγωσαν από τις χορευτικές κινήσεις της κάμερας και εν γένει από το οπτικό στυλ και τις πλαστικές συνθέσεις των Kalatozov – Urusevsky. Οι Σοβιετικοί τρόμαξαν με την ελευθερία και την άνεση με την οποία οι δυο λαμπροί εκπρόσωποί τους στα διεθνή κινηματογραφικά σαλόνια αγνόησαν το σοσιαλιστικό ρεαλισμό και υιοθέτησαν ένα μοντέρνο στυλ. Η ταινία δεν λογοκρίθηκε αλλά μπήκε στη ναφθαλίνη μέχρι τις αρχές του ’90 οπότε οι Francis Ford Coppola και Martin Scorsese την αποκατέστησαν τεχνικά και την έφεραν στο προσκήνιο.

Το «Είμαι η Κούβα» είναι μια τιτάνια προσπάθεια των Kalatozov – Urusevsky να παρουσιάσουν το πάθος για τη ζωή σε μια έκρηξη λυρισμού, δίνοντας προτεραιότητα στη φόρμα. Την οποία επαναπροσδιορίζουν ως ύψιστο μέσο έκφρασης. Η ζωή τούς δικαίωσε. Το «Eίμαι η Κούβα», πέρα από το επικαιρικό στοιχείο που αφορά το περιεχόμενο, συνοψίζει όλο το σινεμά μέχρι τις αρχές του ’60. Από τον Eisenstein και τον Orson Welles μέχρι το φιλμ νουάρ.