Θέλοντας να προωθήσει και να επεκτείνει την πολιτισμική κληρονομιά του τόπου το 1869 ο Δήμος Σύρου αποφασίζει να ιδρύσει τη “Φιλαρμονική Δημοτική Εταιρεία Ερμουπόλεως” με τον δάσκαλο εκείνης της εποχής Δελφίνο Σπινέλη. Η προσπάθεια, όμως, αυτή δεν ολοκληρώνεται με επιτυχία και η φιλαρμονική διαλύεται γύρω στο 1872. Το 1880, η “Σχολή Απόρων Παίδων” αναλαμβάνει να αποκαταστήσει τη μουσική παιδεία του τόπου με τη δημιουργία ενός μουσικού τμήματος το οποίο ηγείται για ακόμη μια φορά ο Δελφίνος Σπινέλης, αλλά και ο Παναγιώτης Λοβέρδος χωρίς, όμως, καμία ιδιαίτερη επιτυχία.
Τελικά η μουσική παιδεία γνωρίζει άνθιση το 1894 με την ίδρυση των “Φιλόμουσων Σύρου” από φιλόμουσους Ερμουπολίτες με στόχο τη διδασκαλία της ωδικής και οργανικής μουσικής, αλλά και την ίδρυση μιας φιλαρμονικής μπάντας. Η Φιλαρμονική διευθύνεται από μεγάλους μουσικούς της εποχής, όπως ο Ιταλός Αντώνιο Μπιφέρνο (Antonio Biferno), ο Αυστριακός Αλβέρτος Άνδλοβιτζ, ο Ουμβέρτος Πέργολας και άλλοι και γίνεται γνωστή για τις υπαίθριες συναυλίες που οργανώνει στην Ερμούπολη, αλλά και τη συμμετοχή της σε πανελλήνιες εκδηλώσεις.
Διαβάζουμε τα εξής ενδιαφέροντα στοιχεία για τον Antonio Biferno -τον ιταλό αρχιμουσικό και φλαουτίστα, όπως καταχωρήθηκε στις λίστες με τα ονόματα των μουσικών του 19ου και του 20ου αιώνα στα Γενικά Αρχεία του Κράτους και αναφέρεται στο βιβλίο “Μαύρα Μάτια: Ο Μάρκος Βαμβακάρης και η συριανή κοινωνία στα χρόνια 1905-1920” του Μάνου Ελευθερίου από τις Εκδόσεις “Μεταίχμιο” και για το ιστορικό του “Ύμνου Προς την Σύρο”:
Αντώνιος Μπιφέρνος, δεν αναφέρεται ηλικία, από την Ιταλία, έγγαμος. Χρόνος όρκου: 1 Φεβρουαρίου 1916. Στις παρατηρήσεις: Σπάρτη(;). Στον Εκλογικό Κατάλογο του 1927 εμφανίζεται ως 66 χρόνων και χωρίς πατρώνυμο. Την πρώτη πενταετία του 20ού αιώνα κυκλοφόρησε καρτ ποστάλ (βλ. καρτ ποστάλ αρ.4542) με τον μπούστο του, άψογα ντυμένος, με χωρίστρα στη μέση, και το όνομά του: ANTONIO BIFERNO, Flautista.
Για πολλά χρόνια ήταν πολύτιμος παράγων στη μουσική ζωή της Ερμούπολης. Φαίνεται ότι το 1917 κάποια γαλλίδα κυρία ονόματι Εϋσαρτιέ για λόγους αντιζηλίας και αντιπαλότητας, φυσικά, θα μίλησε άσχημα για τις ικανότητές του και ο ίδιος ανέλαβε να υπερασπίσει τον εαυτό του:
«Είπεν είς τινας οικογενείας ότι ουδεμία μαθήτρια δύναται να διδαχθή μουσικήν παρά του Μουσικοδιδασκάλου κ. Μπ. […] Εγώ εσπούδασα μουσικήν επί οκτώ όλα έτη εις το πρώτον Ωδείον της Ιταλίας και έλαβα δίπλωμα του πρώτου βαθμού μετά χρυσού μεταλλίου, ένεκα δε τούτου δεν έχω ανάγκην άλλης ρεκλάμας. […] Άλλωστε τα άριστα και ορθότατα είπον οι διάσημοι και παγκοσμίου φήμης συνάδελφοι μου Μπετόβεν[!] Ροσίνι[!] Βάγκνερ[!] και λοιποί ότι αι γυναίκες […] ουδέποτε είναι καλοί διδάσκαλοι της μουσικής […]».
Το 1918 ο Αντώνιος Μπιφέρνος ήταν μουσικός διευθυντής του φιλαρμονικού τμήματος του μουσικού θιάσου «Φιλόμουσοι Σύρου». Ίσως με έξοδα του συλλόγου κυκλοφόρησε η παρτιτούρα της μουσικής του σύνθεσης «Ύμνος προς την Σύραν», πάνω σε ποίημα του Παν. Λυμπερίου: Χαίρε Σύρα ζηλεμένη / μυριοπόθητο νησί / των Κυκλάδων η κορόνα / και βασίλισσα είσαι συ. Παρατραβηγμένα λόγια. Η παρτιτούρα τυπώθηκε στο θαυμαστό τυπογραφείο του απανωσυριανού Ρενιέρη Πρίντεζη, με μιαν εξαίσια λιθογραφία στο εξώφυλλο.
O Σύλλογος “Φιλόμουσοι Σύρου” – μέσω του νέου τροποποιημένου καταστατικού του (1915), βλέπουμε ότι συμμετείχε ενεργά ήδη επί πολλά χρόνια στην κοινωνική ζωή της πόλης και σκοπός του ήταν «η μουσική μόρφωσις των Μελών του και οιωνδήποτε συνδρομητών καθώς και η ανάπτυξις του μουσικού αισθήματος εν τη κοινωνία».
Παράλληλα στους πρώτους τέσσερις κυρίως σκοπούς του τροποποιημένου αυτού καταστατικού προβλέπεται η ίδρυση σχολών ωδικής και οργανικής μουσικής, ωδικού θιάσου και ορχήστρας έγχορδων οργάνων, μουσικής βιβλιοθήκης και… μουσικού μουσείου, ίσως με τα πορτρέτα των χορηγών, όπως γίνεται πάντα. Προβλεπόταν ακόμα ευεργέτες και δωρητές, καθήκοντα προέδρου και διοικητικού συμβουλίου, ταμία, γενικού γραμματέα και ειδικού γραμματέα, εφόρων και εξελεγκτικής επιτροπής. Είχαν και λάβαρο με τα εθνικά χρώματα, τη λύρα και τις λέξεις “Φιλόμουσοι Σύρου”, όπως διαβάζουμε στο ίδιο βιβλίο του Μάνου Ελευθερίου.
Πάνω στην ξύλινη εξέδρα της πλατείας Μιαούλη, στα εγκαίνιά της έπαιξε η ορχήστρα των “Φιλόμουσων Σύρου” τον ύμνο της Ελευθερίας και αποσπάσματα από τη “Norma” του Bellini και τον “Tannhäuser” του Wagner.
Μπορείτε να διαβάσετε τους στίχους αλλά και να δείτε ΕΔΩ την παρτιτούρα για τον “Υμνον προς την Σύρον” – της μουσικής σύνθεσης του Αντώνιο Μπιφέρνο (Antonio Biferno), Μουσικού Διευθυντού του Φιλαρμονικού Τμήματος και του Μουσικού Θιάσου του Εν Ερμουπόλει Συλλόγου “Φιλόμουσοι Σύρου” επί του ποιήματος του Παναγιώτου Λυμπερίου.
Αφιερούται τοις Φιλόμουσοις Ερμουπολίταις
Χαίρε, Σύρα ζηλεμένη
Μυριοπόθητο νησί
Των Κυκλάδων η κορώνα
Και η βασίλισσα είσαι συ.
Σ’ την αγκάλην σου έχουν όλα
Τα ναυτόπουλα φωλιά
Και οι πονεμένοι βρίσκουν
Άρτο στέγη και φιλιά.
Του Έρμη φορείς το στέμμα
Το διπλό σ’ την κεφαλή
Και η φήμη τ’ όνομα σου
Πανταχού το διαλαλεί.
Εύμορφη, λευκή σαν κύκνος
Λούζεσαι μεσ’ τα νερά
Και της χάριτες σου ψάλλει
Κάθε κύμα που περνά.
